A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

Bolt sterjeni
5.1-rasm
d ).
52

---

V ( H
rsr..xr
4
A
#
**-* 
“V (V) 
yJL
в
о
4*>iear
/>-<12...0W
h. 
tt+^n-OId
5 .2 -ra sra
A -A
i s /
' H
: = ]
• *
4
>»
1
T
*
и
i
V
i s .
»N
.
1
В—id ; H°47d: 
R
b
 d; K,>=H5Sa
h r
A-A
V'''
Oh
Y4-
h r
V
i
a
Hj<=QtId
С
5 .3 -ra s m
53

---

Boltlami berilgan 
s te rje n d ia m e trig a
n is b a ta n ta x m in iy
o'lcham larda chizish 
mumkin (5.4-rasm, 
a,
b).
B olt rezbasining 
diam etri 
d
= 20 mm 
b e r i l g a n
b o ‘ ls a , 
rezbasining nom inal 
diametri, y a’ni tashqi 
r e z b a s i
d ia m e tr i 
d =
20 
m m , 
ic h k i 
rezbasining diam etri 
d =
0 , 8 5 x * /= l 
7
m m , 
k a l l a g i n i n g
burchaklarini qamrab 
oluvchi aylana diametri 
£> = 2 x rf = 40 
m m , 
k allagining kalitbop 
o ‘ lc h a m i 
y a s a s h
y o ‘li bilan aniqlanadi 
y o k i 
l,7 3 x rf= 3 4 ,6
m m
о 1 i n a d i , 
kallagining balandligi 
Я = 0 ,7 х rezbasining uzunligi 
/ 0= 2 J + 6 = 4 6
m m , 
faskasi c=0,15xrf=3 
m m , 
b o lt k a lla g i 
b u r c h a k l a r i n i n g
uchlaridagi burchagi 120° li konusli faska bilan kesishishidan hosil 
bo‘lgan yoqlardagi giperbolalar o ‘miga i?=l,5xR = d =
20 
mm radiusli aylana yoylarida chiziladi. Boltning uzunligi 
I
(bolt kallagi 
H
uning uzunligiga kirmaydi) biriktiriluvchi detallaming qalinliklariga 
b o g iiq b o ‘ladi, ya’ni 
Ht+H2+ \ ^ d
olinadi.
ctoisd)*s~
_ 
щеп
\H(o.7d)
a)
5 .4 -ra sm
54

---

Muhandislik amaliyotida maxsus boltlar (tashlama bolt, rim-bolt, 
puydcvor bolti)dan foydalaniladi. Detallami tezda siqish va bo‘shatishda 
1вяЫмтп boltlardan foydalaniladi va ular uch ko‘rinishda tayyorlanadi: 
yuniuloq 
kallakli bolt, shplintga m o‘ljallangan teshikli yumaloq kallakli 
bolt, kallagi 
vilkali bolt (5.5-rasm, 
a, b, с
).
v M
T
$
1
/ft
*
5 .5 -rasm
Tashlam a 
boltlar 
В \ а С
aniqlikda tayyorlanadi 
В
sinf aniqlikdagi,
l-b a ja rilish d a g i, 
rezbasining diametri 6 mm, joiz o ‘lchami maydoni 
bg,
u zunlig i 
32 mm, mustahkamligi 6
mkm
bo‘lgan tashlama boltning 
bcl|(ilanishiga 
misol:
Bolt B.M6-6g Х32.36.С.016 GOST 7798-70.
Yuklarni ko‘tarish va tushirishda ishlatiladigan rim-boltlar, qurilish 
konNtruksiyalarini mustahkamlash uchun poydevorga betonlanadigan 
holtlur diametri 12 mm dan 140 mm gacha tayyorlanadi.
55

---

5.2. 
V in t v a s h u ru p la r . 
Bir uchida turli shakldagi kallagi bo‘lgan, 
ikkinchi uchida rezba o ‘yilgan silindrik sterjendan iborat detalga 
vint
deyiladi (5.6-rasm). Vintning rezbasi biriktiriladigan detailam ing 
biriga burab kirgiziladi. Vintlar ularning tatbiqiga qarab ikkiga, y a’ni