A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

1. Metrik rezbalar.
1.1. 
Silindrik m etrik rezba
(GOST 8724-81 va GOST 9150-81) rezba 
o'zining burchak profili 
a —
60° (profil teng tom onli uchburchak) bilan 
xarakterlanadi. Profilning nazariy balandligi 
H =
0,86602 
P,
ish balandligi 
/7=0,54126 
P
ga teng. Am aliyotda k o ‘proq diametri 1 
mm
dan 600 
mm
gacha b o ig a n silindrik m etrik rezbalar tatbiq etiladi.
M etrik rezbalam i shartli belgilashda 
M
harfi, nom inal diam etri 
d,
mayda yoki yirik qadamliligi, chap yo ‘lli rezbalar uchun 
L H
qatnashadi. 
M asalan, nominal diam etri 24 
mm,
yirik qadam li m etrik rezba - 
M 24
deb belgilanadi. Xuddi shu o ‘lchamdagi mayda qadamli (
P = l,5
) rezba - 
M24
x 
1,5,
agar shu o'lcham dagi rezba chap yo‘lli yirik qadamli b o ‘lsa -
M
241.И,
mayda qadamli b o ‘lsa - 
M 24 y l,5 L H
ko ‘rinishida belgilanadi.
M etrik rezba k o ‘p kirim li b o ‘lsa, qavs ichida 
P
ning qiym ati 
ko'rsutiludi. Nominal diametri 24 
mm,
kirimi 3 
mm,
qadami 1 
mm
b o ‘lsa 
М 24хЪ (Р \)
deb yoziladi, shu o ‘lcham dagi rezba chap y o ‘lli b o ‘lsa, 
M 2 4 x1 (P \)L H
deb belgilanadi. 3.5-rasm da silindrik m etrik rezbaning 
birikmadagi ko‘rinishidan misol keltirilgan.

---

3.5-rasra
3.6-rasm
1.2. 
K ottus m etrik rezba
(GOST 25229-82) 1:16 nisbatdagi konus 
sirtiga o ‘yiladi. U lam ing nom inal diam etri 
6
mm dan 60 mm gacha 
b o ‘lishi mumkin. Konussimon rezbalami shartli belgilashda 
M K
harflari, 
d
nominal diametri va qadami qatnashishi lozim. Masalan, 
M K 24*1,5 -
o ‘ng yo‘lli, 
M K 2 4 * L H -
chap yo ‘lli. 3.6-rasmda silindrik metrik rezbaning 
birikmadagi ko'rinishidan misol keltirilgan.