A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

Bir 
o ‘ram ning o ‘zidagi ikki nuqta orasidagi yasovchi b o ‘ylab 
o'lchangan 
masofa 
rezba yo ‘li
deyiladi va u 
t
harfi bilan belgilanadi (3.2- 
ru*m, 
c ).
3.2-rasm, d
da uch kirimli rezbaning shartli yaqqol tasviri berilgan.
Texnikada 
sterjenga tashqi rezba ochish uchun rezba ochuvchi 
uskunalardan 
foydalaniladi. Tashqi rezba ochish uchun plashka va ichki 
rc/.ba 
ochish uchun m etchik deb ataluvchi rezba ochadigan asboblardan
35

---

foydalaniladi. Plashkaning ish yuzasi konus shaklidagi devor (faska) va 
belgilangan o ‘lchamda rezba ochadigan kalibrli qismlardan iborat (3.3- 
rasm). Plashka maxsus moslamaga siqib mahkamlanadi va rezba ochilishi 
kerak bo‘lgan sterjen bo‘ylab kuch ta ’sirida burab aylantiriladi. Natijada 
plashka sterjenga rezba ochib boradi.
a) 
b) 
c)
Rezba ya'li
Rezba
3.2-rasm
д
S te rje n d a g i re z b a
3.3-rasm
M etchik yordam ida detallarga ichki rezba ochish uchun, dastlab, 
detalga 
dj
diam etrli parm a (sverlo)da silindrik o ‘yiq ochiladi. K eyin 
d
o ‘lchamdagi m etchik ushbu silindrik teshikka aylanma-ilgarilanma harakat 
bilan kiritiladi va rezba ochiladi (3.4-rasm).
36

---

ы
3.4-rasm
Rezba va uning turlari. Rezbalarning belgilanishi.
U chburchak profilli rezbalar 
biriktirish rezbalari
deyiladi. Boshqa 
profilli rezbalar 
y u rg izish rezbalari
deyiladi. To‘g ‘ri to ‘rtburchakli 
rczbalardan boshqa barcha rezbalar standartlashtirilgan va ular quyidagi 
6
ta asosiy turdan iborat.