A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

§14.2.Markaziy banklarning asosiy vazifalari

Ushbu vazifalarga alohida-alohida toʻxtalamiz:

1.Jahonda barcha Markaziy banklar muomalaga naqd pul, ya’ni, banknota va tangalarni chiqaradilar, pul muomalasini tashkil etadilar, milliy pul birligi barqarorligi va mustahkamligini ta’minlaydilar. Naqd pulsiz hisob- kitoblarni tashkil etadilar.
Bu vazifalarni bajarish uchun markaziy banklar quyidagilarni amalga oshiradilar:
- banknota va tangalarni tayyorlash, tashish va saqlashni tashkil qilish, shuningdek, ularning zahiralarini yaratish;
- kredit tashkilotlari uchun naqd pulni saqlash, tashish va inkassasiya tartibini belgilash;
- pul belgilarining yaroqliligini aniqlash, yaroqsizlarini almashtirish, ularni yoʻqotish qoidalarini belgilash;
- barcha korxona va tashkilotlar uchun kassa operasiyalarini amalga oshirish qoidalarini belgilash;
- hukumat bilan birgalikda yagona pul-kredit siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirish;
- naqd va naqd pulsiz hisob-kitoblarni amalga oshirish qoidalarini belgilash;
- ochiq, bozorda qiymatli qog’ozlar oldi- sotdisi qoidalarini belgilash;
- pul massasi oʻsishi taxminlarini aniqlash;
- valyuta bozorida milliy valyutaga chet el valyutalarini sotish va sotib olish operasiyalarini oʻtkazish.

2.Markaziy banklar oʻz hukumatlariga quyidagi xizmatlarni koʻrsatadilar:

- davlatning oltin, qimmatbaho metall va kamyob toshlari hamda valyuta zahiralarini saqlaydi, ya’ni, davlatning «xazinaboni» hisoblanadi;
- davlatning pul-kredit, ya’ni, iqtisodiy siyosatini olib boradi. Bu siyosat muomaladagi pul massasi, kreditlar hajmi, foiz stavkalari darajasi kabi koʻrsatkichlarni oʻzgartirish orqali amalga oshiriladi;
- hukumatning moliyaviy maslahatchisi hisoblanadi, ya’ni, byudjet tashkilotlariga hisob-kitob xizmatlarini koʻrsatadi va davlat byudjetining kassa ijrosini ta’minlaydi;
- davlatga kredit beradi va davlat nomidan qiymatli qog’ozlarni chiqaradi, ularni tijorat banklariga sotadi va boshqaradi.