90
X-bob. TURISTIK FIRMANING BIZNES REJASI
10.1. Turistik firma faoliyatini rivojlantirish asoslari
10.2. Turistik firmada biznes reja loyihalari
10.3. Turistik firmaning o‘z oldiga qo‘yadigan maqsad va vazifalari
10.4. Marketing va moliyalashtirish rejalari tizimi
10.1. Turistik firma faoliyatini rivojlantirish asoslari
Bozor iqtisodiyoti sharoitida har qanday tashkilot bir-biri bilan o‘zaro
integratsiyalashuvsiz hech qanday rivojlanishga erisha olmaydi. Masalan,
avtomobil ishlab chiqarish kompaniyalari bu kompaniya mahsulotlariga xizmat
ko‘rsatadigan xususiy avtoservislarni amaliy jihatdan qo‘llab-quvvatlashi kerak.
Chunki, avtoservislar kompaniya tomonidan chiqarilayotgan
avtomobillarni
ta’mirlash bo‘yicha barcha qulayliklarga ega bo‘lsa, bu avtomobillarga bo‘lgan
talab tabiiy ravishda oshib boradi. Xuddi shuningdek, turizm sohasidagi kichik va
xususiy biznes sub’yektlari ham bir-biri bilan o‘zaro munosabatda bo‘lishlari
turizm sanoatining istiqbolli rivojlanishiga olib keladi. Yuqoridagi bo‘limlarimizda
aytib o‘tganimizdek, turizm sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan kichik va xususiy
biznes sub’yektlari mos ravishda bevosita va bilvosita firmalarga bo‘linadi.
Bevosita tadbirkorlik sub’yektlari turizm sohasiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqasi
bo‘lgan har xil turistik sayohatlarni uyushtiruvchi agentliklar, turizm operatorlari,
xususiy
mehmonxonalar, kempinglar, xususiy sanotoriyalar va pansionatlar,
xususiy ijara uylari va umuman olganda, turistik xizmatlarni ko‘rsatuvchi barcha
firmalarni o‘z ichiga oladi. Bilvosita tadbirkorlik sub’yektlari esa, mamlakatimiz
ichki bozorlarida chet ellik turistlar ehtiyojini
qondiradigan raqobatbardosh
mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan kichik va xususiy biznes
korxonalarini o‘z ichiga oladi. Ma’lumki, hozirgi kunda mamlakatimizda xalqaro
turizmning jahon andozalariga mos keladigan jihatlari endigina rivojlanayotganligi
91
bois turistlarga turistik xizmatlarni ko‘rsatish borasida talaygina qiyinchiliklarga
duch kelinmoqda. Bular bevosita turizm sohasida faoliyat ko‘rsatayotgan kichik
va o‘rta biznes sub’yektlari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatning yaxshi
o‘rnatilmaganligiga borib taqaladi. Biz quyida
ana shu muammoni hal etish
yo‘llari xususida o‘z fikr-mulohazalarimizni bildirib o‘tmoqchimiz. O‘zbekiston
Respublikasi o‘zining ko‘plab tarixiy qadamjolari va ziyoratgohlari, ko‘hna va
navqiron buyuk shaharlari bilan birga go‘zal va xushmanzara tabiati, serjilo
daryolari-yu ko‘llari, ajoyib hayvonot olami, dashtu-cho‘llari,
bepoyon
tekisliklari-yu tog‘u-toshlari, o‘rmonzorlari kabi boyliklariga ham egadir. Hozirgi
kunda mamlakatimizga tashrif buyuradigan chet ellik turistlarning sayohatlarini
tashkil etish borasida faoliyat ko‘rsatayotgan turistik agentliklar o‘z faoliyat
doirasini mana shunday turizm resurslari hisobidan kengaytirishga harakat
qilishmoqda. Biroq, bu borada turistik agentlar bilan
boshqa shu sohaga taalluqli
kichik va xususiy biznes sub’yektlari o‘rtasidagi o‘zaro munosabatning zamon
talablariga mos ravishda shakllanmaganligi natijasida ko‘plab to‘siqlarga duch
kelinmoqda. Buning uchun, birinchidan, marketing tadqiqotlarini amalga
oshiradigan kichik va xususiy kompaniyalar bilan turistik agentlar o‘rtasidagi
o‘zaro munosabatni qaror toptirish kerak. Turistik
agentliklar yangi tashkil
etilganligi bois ularda xizmat ko‘rsatuvchi personal miqdorining kamligi va
bundan tashqari tajribali marketologlarning yetishmasligi tufayli ular turistlar
uchun qanday turistik mahsulotlarga ehtiyoj borligini, shuningdek,
bu turistik
mahsulotlarni turistlarga reklama qilish borasida qiyinchiliklarni boshidan
kechirishmoqda. Marketing tadqiqotlarini o‘tkazuvchi agentliklar esa o‘zlaridagi
marketing xizmatlarini turistik agentliklarga taklif etishsa, bu muammo hal
bo‘lardi. Ular ham mahalliy, ham chet ellik turistlarning qanday turistik mahsulot
turlariga ehtiyojlari borligini to‘liq o‘rganish imkoniyatiga egadirlar. Bundan
tashqari, bu agentliklar mamlakatimizning xushmanzara
hududlarini chet ellarga
reklama qilishlari ham turistik agentliklarga qaraganda osondir. Buning sababi,
marketing tadqiqoti o‘tkazuvchi agentliklarda ham tadqiqot o‘tkazish, ham reklama
92
uyushtirish uchun yetarli darajadagi moddiy-texnika bazasining shakllanganligida
o‘z ifodasini topadi. Shuni alohida ta’kidlab o‘tish joizki, agarda turistlarga
mamlakatimizda mavjud turizm resurslari yetarli darajada reklama qilinsa, u holda
turistlarning mamlakatimizga bo‘lgan qiziqishi yanada ortadi. Bu esa turizm
sohasida faoliyat ko‘rsatadigan kichik va xususiy biznes sub’yektlari salmog‘ini
oshishiga olib keladi. Ikkinchidan, turistik agentlar bilan dam olish sanatoriyalari,
mehmonxonalar va kempinglar bevosita aloqa o‘rnatishi kerak.
19
Do'stlaringiz bilan baham: 
