A k a d e m I ya r. X. Dushanov y. A. Farfiyev

9-MAVZU  
 
 
TERRORIZM PSIXOLOGIYASI 
 
9.1. Zamonaviy terrorizmning psixologik xususiyatlari 
 
Bugunga kelib terrorizm umumbashariy xavfga aylandi. Uni jinoiy 
xatti-harakatning muayyan ko‘rinishi sifatida yuridik jihatdan tasniflash 
zaruratidan tashqari, tarixiy ildizlarini, yuzaga kelishining ijtimoiy-
psixologik sabab va oqibatlarini o‘rganish, nihoyat, siyosiy jihatdan tahlil 
qilish ehtiyoji tug‘ilmoqda. 
Terrorizm degan dahshatli ajdarho sayyoramizning turli mintaqa-
larida bosh ko‘tarayotgani, bu ofat umumbashariy sivilizatsiya uchun 
katta xatar ekani bugungi kunda hech kimga sir emas. 
Ushbu illatning o‘z vaqtida tushunib yetgan O‘zbekiston Respubli-
kasi Prezidenti Islom Karimov inson, oila, jamiyat va davlat manfaatlarini 
jinoiy tajovuzlardan, ayniqsa, uyushgan jinoyatchilikning xavfli 
ko‘rinishlaridan biri bo‘lgan terrorchilik tajovuzlaridan himoya qilishga 
katta e’tibor qaratmoqda. Jumladan, u «keyingi yillarda jahonning turli 
hududlarida ro‘y berayotgan terrorchilikning yovuz ko‘rinishlari tobora 
kuchayib bormoqda… Xalqaro terrorizmning o‘taketgan yovuz kirdi-
korlari dunyodagi barcha sog‘lom fikrli kishilarning qahru g‘azabini 
uyg‘otdi, unga nisbatan befarq bo‘lish mutlaqo mumkin emasligini 
ko‘rsatdi»
1
, deb ta’kidlaydi.  
Shuni alohida ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti 
Islom Karimov o‘zining deyarli har bir nutqida bu global muammoga 
jiddiy e’tibor berib o‘tadi. Masalan, «yurtimizda chet eldagi markazlar 
tomonidan moliyaviy ta’minlangan va boshqarilgan terrorchi to‘dalar 
Surxondaryo va Toshkent viloyatlarining tog‘li tumanlari orqali suqilib 
kirgan tahlikali kunlarni ham eslashimiz lozim. Agarki ana shu yovuz 
niyatli kuchlarning qabih va uzoqni ko‘zlagan buzg‘unchilik maqsadlari 
amalga oshganida bormi, mamlakatimiz fuqarolar urushi olovi ichida 
qolib ketgan va uning oqibatlari, hech shubhasiz, butun O‘rta Osiyodagi 
vaziyatni portlatib yuborgan bo‘lur edi».  
Dinni niqob qilib, turli qo‘poruvchiliklar, zo‘ravonliklar sodir 
etayotgan kuchlar muayyan markazlar tomonidan bajarilmoqda. Buni 
                                         
1 
Каримов И.А. Ўзбекистоннинг 16 йиллик мустақил тараққиёт йўли. –Т., 
2007. – 9-б.
 

---

 178 
so‘ngi yillarda nafaqat yurtimizda, balki AQSH, Rossiya, Jazoir, 
Pokiston, Saudiya Arabistoni, Turkiya, Buyuk Britaniya kabi mamla-
katlarda yuz berayotgan voqealar ham ko‘rsatib turibdi. Diniy-ekstre-
mistik tashkilotlar so‘zda bir qarashda ijobiydek tuyuladigan maqsadlarni 
ilgari surgani bilan, ularning asl niyati hokimiyatni egallashdir. Bu yo‘lda 
ular har qanday vahshiyona usullardan tap tortishmayapti. Kerak 
bo‘lganda millatchilik, etnik nizolardan ham ustunlik bilan foydalanish-
moqda. Bunday xatti-harakatlar xalq, shaxs erkinligiga daxl qilishi, urush 
va zo‘ravonlikni keltirib chiqarishi oqibatida minglab begunoh odamlar 
jafo chekishi, qirilib ketishi mumkin. Ammo hech qanday dinni, e’tiqodni 
zulm-zo‘ravonlik yordamida qurol kuchi bilan yoyish mumkin emas. 
Ma’naviy qadriyatlar haqida gap ketganida qurol hal qiluvchi rol 
o‘ynamaydi
1
. 
Bugungi kunda jamiyatimizga xavf solayotgan hodisalar ichida 
terrorizm xavfi alohida o‘rin tutadi. Terrorizm eng murakkab va xavfli 
holatlarni o‘z ichiga qamrab, odamlarda yovuzlik va qo‘rquv hissini 
paydo qiladi.