|
7.1-jadval. O‗zbekiston Respublikasining yer fondlari bo‗yicha
taqsimlanishi
T/r
Yer fondining toifalari
Umumiy yer
maydoni
Shu jumladan
sug‗oriladigan
yerlar
jami
foiz
hisobida
jami
foiz
hisobida
1
Qishloq xo‗jaligiga mo‗ljallangan
yerlar
20236,3
45,08
4191,2
9,34
2
Aholi punktlarining yerlari
221,4
0,49
51
0,11
3
Sanoat transport, aloqa, mudofa
va boshqa maqsadlarga
mo‗ljallangan yerlar
866,3
1,93
12,3
0,03
4
Tabiatni muhofaza qilish,
sog‗lomlashtirish, rekreatsiya
maqsadlariga mo‗ljallangan
yerlar
710,4
1,58
0,6
0,001
5
Tarixiy-madaniy ahamiyatga
molik yerlar
14,5
0,03
6
O‗rmon fondi yerlari
11199,5
54,95
44,6
0,09
7
Suv fondi yerlari
836,9
1,87
4,7
0,01
8
Zaxira yerlar
10807,1
24,07
2,2
0,005
jami yerlar
44892,4
100
4306,6
9,59
«Davergeodezkadastr» qo‗mitasi ma‘lumotlari.
Fanda qishloq xo‗jalik yerlarning bir turdan ikkinchi turga o‗tishini yer
transformatsiyasi deyiladi. Masalan, lalmi yerlar kompleks o‗zlashtirilishi
oqibatida sug‗oriladigan ekinzorlarga aylanadi. Sug‗oriladigan yerlarning
meliorativ holati yomonlashishi oqibatida, yomonlashib boshqa erlarga
aylanadi.tarmoqda ijobiy transformatsiyasini amalga oshirishga e‘tibor
berish lozim.
194
7.2-jadval. O‗zbekistonda jami foydalaniladigan yer maydonlarining salmog‗i
T/
`R
Respublika
shaxar va
viloyatlarn
ing nomi
Umumiy yer
maydoni
Ekin yerlar
Ko‗p yillik
daraxtlar
Bo‗z yerlar
Pichanzor
va yaylovlar
Jami qishloq
xo‗jalik yerlari
Tomorqa
yerlar
O‗rmonzorl
ar
Bog‗dorc
hi-lik,
uzumchili
k va
sabzavotc
hi-lik
uyushmal
ar-ining
yerlari
But
az
or
la
r
Bos
hqa
ye
rl
a
r
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
ja
m
i
shu
ju
m
la
d
a
n
su
g‗
ori
la
d
iga
n
i
1
Qoraqolpog‗iston
Respublikasi
16656,1
510,4
418,3
418,3
8
8
11,2
11,2
5277,8
36,7
5715,3
474,2
47,6
35,2
1075
0,9
0,1
0,1
105,2
9713
2
Andijon
430,3
273,1
202,1
202,1
30,1
30,1
2,8
0,6
21
0,9
256
233,7
48
35,2
3,9
3,9
0,3
0,3
122,1
3
Buxoro
4183,1
274,6
199,5
199,5
20,8
20,8
6,9
6,9
2530,4
2757,6
227,2
58,6
45,4
334,6
1,8
0,3
0,2
45,4
986,6
4
Jizzax
2117,9
299,2
483,2
258,8
20,5
16,9
8,2
0,7
750,5
1262,4
276,4
31,8
18
164,4
4,8
0,1
659,2
5
Qashqadaryo
2856,8
514,8
676,1
417,6
39,1
36,9
21,9
4,6
1407,1
0,1
2144,2
459,2
80
49,1
164,3
6,2
0,3
0,3
468
6
Navoiy
10948,1
123,5
111,5
91,7
10,3
9,6
6,8
6,7
8747,6
8876,2
108
20
13,5
1271
1,7
0,7
0,3
780,7
7
Namangan
718,1
282,9
190
190
45,1
45,1
2,5
2,5
151,1
388,7
237,6
50
40,8
23,3
4,4
0,1
0,1
256
8
Samarqand
1677,3
379,4
429,1
247
68,1
63,4
5,2
797,1
1299,5
310,4
86,5
62,6
13
6
0,7
0,4
277,6
9
Surhondaryo
2009,9
325,2
278,8
239,3
33,6
32,2
0,3
826,7
1339,4
271,5
63,2
50,4
233,4
3,3
573,9
10
Sirdaryo
427,6
286,8
249,4
249,4
7,2
7,2
10,3
10,3
20,3
287,2
266,9
19,2
15,2
4,6
4,6
0,1
0,1
116,5
11
Toshkent
1525,4
398,6
329
295,7
52,6
43,5
0,8
0,4
440
1,4
8224
341
62,3
51,5
83,5
2,5
3,6
3,6
2,1
551,5
12
Farg‗ona
700,5
368,6
274,5
274,5
49,4
49,4
23,5
3,9
320,4
300,8
72
52,9
14,6
14
0,9
0,9
292,6
13
Xorazm
608,2
265,7
205,2
205,2
13,2
13,2
3,8
3,8
109,4
331,6
222,2
51,3
43,1
57,5
0,3
0,1
0,1
167,7
14
Toshkent. sh
33,13,8
0,1
0,1
0,1
0,1
6,9
3,7
0
26,1
Jami:
44892,4
4306,6
4019,8
3262,2
398
376,3
80,7
47,7
21102,5
43
25601
3729,2
697,4
516,6
3443
54,4
7,3
6,4
152,7
14991,5
«Davergeodezkadastr» qo‗mitasi ma‘lumotlari.
195
Lekin so‗nggi yillarda yangi sug‗oriladigan maydonlar kam
o‗zlashtirilmoqda. Bunga suv va mablag‗ resurslarining etishmayotganligi
asosiy sabab bo‗lmoqda. Yer va suvga nisbatan davlat mulkchiligi
saqlangan holda ulardan yil davomida to‗liq va samarali foydalanish
huquqi jismoniy hamda yuridik shaxslarga uzoq muddatga hamda umrbod
berilmoqda. Ulardan to‗liq va samarali foydalanganlik darajasini va
samaradorligini ma‘lum bir ko‗rsatkichlar tizimi yordamida tahlil etish
lozim.
Mintaqada amalga oshirilayotgan tadbirlar natijasida yer va suvdan
foydalanish darajasi hamda samaradorligi oxirgi 20 yilda ma‘lum darajada
oshgan, lekin keyingi yillarida yerlardan, suvlardan foydalanishning
samaradorligi talab darajasida emas. Sababi – yerlarning irrigatsiya-
melioratsiya holati yomonlashayotganligi, ilmiy va amaliy jihatdan asoslangan
almashlab ekish to‗liq joriy etilmayotganligi, sug‗orish inshootlarining ishga
yaroqlilik holati pasayishi, yer va suvlardan samarali foydalanganlik uchun
rag‗batlantirishning sustligidir (3-jadval).
2019 yil ma‘lumotlariga ko‗ra, sug‗oriladigan tuproqlarning sifat
bahosi quyidagilarni ko‗rsatadi: yomon yerlar 503,2 ga, o‗rtacha past yerlar
637339,0 ga, o‗rtacha yerlar 1 976 359,5 ga, yaxshi yerlar 1 027 076,5 ga,
eng yaxshi yerlar 74 110,3 ga. Viloyatlar kesimida o‗rtacha ball boniteti
Qoraqalpog‗iston Respublikasida 41,3 ball eng past ko‗rsatkich, 50-55 ball
boniteti bilan Buxoro, Jizzax, Qashqadaryo, Navoiy, Sirdaryo, Xorazm
viloyatlariga to‗g‗ri kelmoqda. Yaxshi va eng yaxshi yerlar asosan Andijon,
Namangan, Samarqand va Toshkent viloyatlarida mavjud (7.3-jadval)
42
.
42
―Davergeodezkadastr‖ qo‗mitasi ma‘lumotlari.
196
7.3-jadval. Sug‗oriladigan tuproqlarining sifat ma‘lumotlari
T/
R
Respublika va
viloyatlar
YILLAR
Kadastr guruhlari
Jami,
ga
O‗rtach
a bal
yomon
yerlar
o‗rtachadan
past
o‗rtacha yerlar
yaxshi yerlar
eng yaxshi
yerlar
Kadastr klasslari
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
Bonitet bali
0-10
noya.2
0
21-30
31-40
41-50
51-60
61-70
71-80
81-90
91-100
1
Qoraqolpog‗is-
ton Resp.
1997-2013
181,3
25912.0
226274,4
143333.0
39504,2
12076,5
1396,2
448677,6
41,3
2
Andijon
2013
844.0
22345,5
51596,6
52837,3
62741,5
36573,3
5857.0
67,2
232862,4
57,5
3
Buxoro
2010-2011
262,7
15373,5
48790,9
53825,2
51310,8
46751,6
12714,2
81.0
229110,1
51
4
Jizzax
2018
124,9
14643,6
133190.0
91705,2
36708,4
9959,2
2060,4
288391,7
52,3
5
Qashqadaryo
2012-2013
354,1
40742,7
207262.0
111116,2
67181,2
26402,4
7059,5
460118,2
52,5
6
Namangan
2008-2011
4596,5
41141,3
48999.0
39358,6
46533,4
33581,1
19195,4
1729,5
235134,6
60
7
Navoiy
2007-2015
59,2
5319,8
20386,6
20618,7
25388,4
22621,9
10602,9
1437,1
106434,5
53,2
8
Samarqand
2018
4497.0
55936,4
105422,8
95816,3
39456,1
15529,9
187,1
316845,6
60,3
9
Surhondaryo
2013
3592,4
33964,5
75733,1
79766,8
53375,7
18772,5
5885,9
271091.0
56
10
Sirdaryo
2014
489,2
26515,9
105404,6
69828.0
58603,4
6541,8
8,8
267391,7
53
11
Toshkent
2014-2018
696,3
11745,8
54471,5
106080,8
116610,7
42094,3
9639,1
8,9
341347,4
59,9
12
Farg‗ona
2008-2011
5557.0
44499,3
79437,3
58661,3
74163,1
29300,1
5267,9
48,8
296934,2
54
13
Xorazm
2012
2837,4
36094,5
45590,6
69981.0
57666,5
8832,4
46,8
0.0
221049,2
54
Jami:
503,2
65697,1
571642.0
1075398,1
900961,4
750850,1
276226,4
72068,8
2041,5
3715388,
5
55
Do'stlaringiz bilan baham: |
