A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

7.2. Qishloq xo‗jaligi tarmog‗ining hududiy xususiyatlari va
ixtisoslashuvi 
Mustaqillik yillarida islohatlar oqibatida, respublika iqtisodiyotining 
barcha sohalarini rivojlanishi qishloq xo‗jaligida foydalanilyotgan yer 
maydonlarining o‗zgarishiga ta‘sir etmoqda.
Masalan 1995-yilda qishloq xo‗jaligida jami foydalanilgan yer 
maydoni 29736 ming gektarni tashkil etgan bo‗lsa, 2000-yilda 25736ming 
gektarni, 2005-yilda 22371.3ming gektarni, 2010 yilning 1-yanvariga esa 
21453.2 ming gektarni, 2019 yilga kelib 20236,3 ming gektarni tashkil 
etgan (1-jadval). Shu yillarda tarmoqda foydalanilgan yerlar 27.9 foizga 
kamaygan. Lekin shu davrda tarmoqning sug‗oriladigan yer maydoni atigi 
2.5 ming gektarga qisqarib, 2019-yilning boshiga 3262,2 ming gektarni 
tashkil etdi. Demak so‗ngi 20 yil mobaynida hukumat tarmoqda 
sug‗oriladigan yerlarni kamaytirmaslik siyosatini amalga oshirgan. Bunday 
siyosatni respublika hukumatining mamlakat aholisini qishloq xo‗jalik 
mahsulotlari bilan to‗laroq taminlash siyosati taqoza etgan (7.1-jadval). 
Tarmoqdagi umumiy yer maydoni iqtisodiyotning boshqa tarmoqlariga 
berilishi natijasida yuz began. O‗tgan 15 yilda qishloq xo‗jaligidagi 
ekinzorlar maydoni atigi 19.5 ming gektarga, ko‗p yillik darahtzorlar
maydoni 26.9 ming gektarga yaylovzorlar esa 7212.3 ming gektarga 
qisqargan. Yaylovzorlar maydonining qisqarishiga asosiy sabab ularni 
qo‗ychilik (qorako‗lchilik) va echkichilikka ixtisoslashgan shirkat 
xo‗jaliklariga ajratib berilganligidir.
Qishloq xo‗jalik yerlarning tarkibiga iqtisodiy jihatdan eng nafli 
ekinzor, sug‗oriladigan yerlar hisoblanadi. Ular jami qishloq xo‗jalik 
yerlarning 2019 yilning 1-yanvariga 20.7 foizini tashkil etgan. Shundan 
81.5% sug‗oriladigan ekinzordir. Shu davrda hukumatning fuqorolarga 
cheklangan miqdordagi yerlarni berish siyosatining amalga oshirilishi 
natijasida fuqorolarning oila tamorqa xo‗jaligidagi yerlari 17 foizga 
ko‗payib, 2019-yilning boshiga 697,4 ming gektarni tashkil etgan, shundan 

---

193
74 foizdan ko‗prog‗i sug‗oriladigan yerlardan iboratdir. Boshqa yerlar ham
ma‘lum darajada o‗zgarib borgan (7.2-jadval).