А. Авлоний номидаги Халқ таълими ходимлари қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш Марказий институти Ж. Йўлдошев, Ф. Йўлдошева, Г. Йўлдошева

Эвристик саволлар методи
Маълум қонуният ва принципларга суянади.

• 
  ғояни муаммолилиги ва оптималлиги (масаланинг ечимидаги бош, оптимал ғоя)
  
• 
  ахборотни бўлим, блокларга тақсимлаш (мақсад, вазифалар ечимидаги кетма-кет, кичик йўналишларни ечишга йўналтирилганлик.
  

Бундай методларда ташкил этилган машғулотлар шу билан ажралиб турадики, у исталган муаммони ечишда шахсни ижодий ёндашувга, интуитив фикрлашга олиб келади. Лекин бу метод ҳар доим ҳам ғоялар ечимида абсолют ютуқларни олиб келавермайди.
3. Кўп ўлчам-матрица методи.
Бу метод илмий изланувчи ва яратувчининг морфологик-тактик муаммоларига суянади:

• 
  ечилаётган ғоянинг айрим элементлари маълум даражада илгаритдан маълум.
  
• 
  Ғоянинг ечимида унинг айрим қирралари ва элементлари номаълум
  
• 
  Муаммо ечими маълум эмас.
  

Кўп ўлчамли матрица методи системали янгича таҳлилга суянади, муаммони ҳал этишда маълум принципларни ўз ичига олганлиги учун кўпгина хатоликларнинг олдини олиш имконини беради.
Бу метод кўпгина мураккаб бўлган ижодий муаммоларни ҳал этиб қолмай, кўпгина янги-янги ғояларнинг туғилишига сабаб бўлади. Кўп ўлчамли матрица методининг ўзига хос камчилиги ҳам мавжуд. У шундан иборатки, ўртача қийинчиликдаги вазифалар ечимида, жуда кўплаб вариантдаги жавоб вариантларини келтириб чиқаради. Бу ўз ўрнида улар ичидан энг оптималини танлашга қийинчилик туғдиради.
Бу метод изланаётган муаммонинг ҳамма параметрларини очиб бериш кафолатини бера олмайди. Кўп ўлчамли матрица методи асосида ишлаш жуда катта кўникма ва маҳорат талаб этади.
Эркин ассоциацияли метод
Эвристик фаолиятни юритиш - бу метод юқори даражадаги ижодий фаолиятни баҳолашда, ғояларни илгари суришда янги-янги ассоциацияларни излаб топиш имконини яратади. Бу муаммо ўз ечимида янги ғояларни келтириб чиқаради, муаммонинг ечимини топиш жадаллашади.
Бу методда ассоциациянинг вужудга келиши туфайли ечилиши зарур бўлган муаммо компонентларининг, ташқи муҳитнинг ўзаро боғланишлари рўёбга чиқади. Ташқи муҳит билан ижодий жамоанинг ижодкорона фикрлари тўқнашуви имконини туғдиради.
Бу методда ишни ташкил этишда жамоанинг ҳар бир аъзоси фаол иштирок этиши, иштирокчи ўз ассоциациясини ёки фикрини таклиф этиши керак. Уларнинг фикрларини мужассамлаштириш орқали муаммонинг ечимида - янги ғоялар учрашувида муаммо ўз ечимини топади.
Бу методни қўллашда эмин-эркин ўз ассоциациясини, фикрини айтиш, танқидий фикрлар билдиришдан ҳоли бўлган маъқул.