A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

Analog 4-20 mA oraliqdagi signal aloqalari. HART protokoli asoslangan aloqasi tizimi 4-20mA. Bu analogli tizim HART PLC yoki PCda HART kartasiga analogli qiymat o‘tkazishga sensor orqali qo‘llaniladi. 4-20 mA da oniy qiymat signalini qayerdadir sensorning analogli qiymatini 4 va 20 mA oraliqda bir qismi bo‘lib qatnashadi.



15.2-rasm. HART protokolida nuqtadan nuqtagacha aloqa

Misol uchun, yarim to‘la suv rezervuari aytilganidek 3400 kilolitr hajmda 12 mA da qo‘llaniladi. Qabul qiluvchi 12 mA tok kuchini 3400 kilolitr sifatida qabul qiladi. Bu aloqada bir qurilmadan boshqa qurilmaga ko‘chiriladi. Bu usulni yakka tartibda qo‘llash va katta hajmli ma’lumotni bajarish imkonsiz. Agar ikki yoki undan ko ‘proq qurilmalar bir vaqtning o‘zida bir liniyada bir qancha signalni joylaydi, oqibatida signal qiymati hech bir qurilma uchun yaroqli bo‘lmay qoladi.

Raqamli katta hajmli aloqalar. Katta hajmli aloqalar uchun HART protokoli cheklangan siljuvchi chastota sifatida ma‘lum bo‘lgan raqamli yoki analogli modulyatsiya texnikasini qo‘llaydi. Bu texnika Bell 202 an’anaviy aloqa tizimiga asoslangan.





15.3-rasm. HART protokolida ko‘p nuqtali aloqalar

Ma’lumot o‘tkazish koeffitsienti raqamli ‘0’ chastota (2200 Hz) va raqamli ‘1’ chastotali (1200 Hz) 1200 koeffitsient bilan aniqlanadi. Beshinchi himoya qilingan, qayrilgan similar juftligi ko‘plab ishlab chiqariluvchilar tomonidan maslahat beriladi. Qurilmalar eltuvchi yoki individuallik orqali quvvatlangan bo‘ladi. Agar yetkazuvchi qurilmalarni quvvatlantirilsa, faqat 15 ta qurilma ulangan bo‘ladi. Chastotani oniy DC o‘rtacha qiymati 0 ga teng, u 4-20 mA signalni yuqorisida 1200 yoki 2200 Hz tonini o‘rnatish mumkin. HART protokoli buni katta hajmli tizim bilan bir vaqtda bo‘lgan aloqalarga ruhsat berish uchun bajaradi.

Dastakli boshqariladigan signalizator. HART tizimi dastakli boshqariluvchi nazorat qurilmasini qamrab oladi. Bu qurilma tizimda ikkinchilamchi asbob bo‘la oladi. U yetkazib berishda o‘qish, yozish, ko‘ra olish va o‘lchov asboblarining aniqligini boshqa bir asbob bilan tekshirib to‘g‘irlash uchun qo‘llaniladi. Bu vaqtinchalik aloqalar uchun qo‘llaniladi va soha ichida boshlangan bo‘ladi. Dastakli boshqariladigan batareyada maxsus buyruqlar uchun kirituvchi kalit va ko‘rsatish qurilmasi bo‘ladi.

15.4-rasm. HART ko‘chma boshqarish apparati

15.5-rasmda HART maydon kontrolleri maydon qurilmasi bilan tarmoqli bog‘langan (joylashuvchi qiymati yoki boshqa aktivatsiyalovchilar). Ba’zi holatlarda quvvat aylanishi HART spesifikatsiyalari orqali pastda talab qilingan 100Ω darajali joylashtiruvchining qarshiliklar seriyalarini saqlash, pozitsiyalovchi qiymatining boshlang‘ich talab qilingan qiymatgbfg8b9ii8gbuybg ida bo‘lishi mumkin. Aloqalar bilan soha kontrolleri eng kam 230 Ω halqa qarshilikda qarama-qarshi ulangan qurilma orqali bog‘lanishni talab qiladi.

15.5-rasm. HART ko‘chma ulanish usuli
Aloqalar klapan joylashuvining ko‘rinishda bo‘lishi mumkin emas, buning sababi uni kichikina qarshiligidir(100 Ω). Buning o‘rniga qurilmani bog‘lanishini o‘kazuvchi yoki rezistor oniy qarshiligi bilan bog‘langan bo‘lishi lozim.