9-Тема. МийНет жәМәәТЛерин жобаластырыў ҳәм БасҚАРыў

Баҳа
Усыныс


Б _м
Талап



Сатып алынған товар


Т_м
34 - сызылма. Талап ҳәм усыныс модели
Бул жерде: Б_м - товардың теңсалмақлық баҳасы;
Т_м – теңсалмақлық баҳаға сәйкес келетуғын товар.
Еркин конкуренция бар болған базардың өзине тән қәсийетлери соннан ибарат, усыныс етилген өнимниң белгили дәрежесинде базар өз - өзинен теңсалмақлыққа ҳәрекет етеди. Мәселен, ислеп шығарыўшы өз товарын теңсалмақлық баҳадан (Н_м) жоқары баҳада усыныс етти. Онда қарыйдарлар бундай баҳаны жүдә жоқары деп биледи ҳәм нәтийжеде белгили бир муғдардағы товар қарыйдарын таба алмайды. Бундай жағдайда усыныс талаптан жоқары болады. Нәтийжеде, базар бул товар менен тойынады, ақыбетте товар ийеси товардың баҳасын кемейтиўге мәжбүр болады. Сатыўшы товарға жаңа баҳа белгилегенде талап артады ҳәм бул жағдайда баҳа талап ийири сызығы бойынша жоқарыға көтериледи. Бул процесс талап ҳәм усыныс теңсалмақлыққа шекем даўам етеди. Әлбатте, баҳаның қәлиплесиўиниң бул модели таза конкуенцияға тийкарланған базарлар ушын ислеп шығылған болып, бул моделде кўплеген факторлар есапқа алынбайды. Сол себепли бул модел баҳаның қәлиплесиўинде улыўмалық бағдар (ориентир) болып xызмет етеди.
Баҳа маркетинг комплексиниң тийкарғы элементлеринен бири саналып, кәрxананың маркетинг сиясатын ислеп шығыўда кеңнен қолланылады. Егер бул жерде товар сиясатын, товарды сатыў ҳәм жылжытыў хызметин жобаластырыў, товар ҳәрекети каналларының жаңасын табыў узақ ўақыт талап етилсе, баҳаны болса сыртқы ҳәм ишки факторлардың өзгериўи менен тез өзгертириў мүмкин болады.
Маркетингда баҳаның тийкарғы ролди атқарыўының себеплеринен және бири соннан ибарат, ол кәрxананың экономикалық көрсеткишлерине туўрыдан - туўры тәсир көрсетеди.
Мәселен, пайда (Ф) төмендегише анықланады.