9-sinf adabiyot 1-dars Sana: O`qituvchi: Mavzu: ruhiy kamolot vositasi

5.O`quvchilar bilimini baholash:

6.Uyga vazifa; mavzuni o`qib, savollar tuzish.
O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari :____________

9-sinf adabiyot 54-dars Sana:____________ O`qituvchi:

Mavzu : “O`tkan kunlar” romanidan parcha o`qish

Ta`limiy maqsad: .Asar mazmuni bilan tanishish

Tarbiyaviy maqsad: Ma`naviy merosga hurmat ruhida tarbiyalash ;

Rivojlantiruvchi maqsad: Mustaqil fikrlashni, og`zaki nutq ravonligini rivojlantirish

Dars tipi: yangi bilimlar berish

Dars uslubi: matn ustida ishlash,suhbat, savol- javob

Dars jihozi: rasm, kitoblar,texnik vosita

Darsning borishi: 1. Tashkiliy qism; davomat, uy vazifani aniqlash

2. Uy vazifasi tahlili. II.O`tgan mavzuni so`rash

3. Yangi mavzu bayoni. Darslikda berilgan asardan parchani o`qish. “O`tkan kunlar” filmidan parcha tomosha qilish.

Shaxsiy hayoti yo’lga tushmagan Otabek yurtning notinchligi, elning abgorligini ko’rib, yana azob chekadi. Shunday kunlarning birida Toshkentda qipchoqlar ayovsiz qirg’in qilinganini ko’radi va bu ishga o’rdaga yaqin kishilardan bo’lmish Yusufbek hoji ham qatnashgan deb o’ylab otasidan ranjiydi. Buni sezgan donishmand ota mamlakatning ayanchli buguni va tahlikali ertasi to’g’risidai o’g’li bilan fikrlashadi...

Bu muhokamang to’g’ri, ammo otangni ham shu jonivorlar orasig’a qo’shib o’ltirishing qisqalig’ingdir,— dedi. Ko’ziga yosh oldi.— O’zing o’ylab ko’r o’g’lim, o’z qo’limiz bilan o’zimiznikini kesishimizdan mamlakat uchun qanday foyda bor? Basharti men bu vahshatka ishtirok qilg’an bo’lsam, qaysi aql va qanday manfaatni kuzatib qo’shilishqan bo’laman? Agarda manim yurt so’ramoqqa va shu vosita bilan boylik orttirmoqqa orzum bo’lsa, boshqalardan ham ko’ra o’z o’g’limg’a — senga ma’lum bo’lmasmidi? Nega har bir narsaga yetkan aqling shunga qolg’anda oqsaydir. Nega yong’an yurakimga yana sen ham zahar sochasan?!

Titralib va to’lqunlanib aytilgan bu so’zlar Otabekni o’kintirdi, o’lganning ustiga chiqib tepish qabilidan bo’lg’an o’z hujumining haqsiz ekaniga tushundi.

O’z davrida «O’tkan kunlar» romanini o’qish uchun navbat kutib turganlarning sanog’iga yetib bo’lmas, asarni to’la yodlab olgan kitobxonlar ham bor edi.

Asarda xalqning baxtsizligi, millat rahnamolarining kaltabinligi, hukmdorlarning ma’rifatsizligi, ommaning johilligi, yurt mustaqilligining omonatligi va deyarli hech kimni qiziqtirmasligi singari holatlar bot-bot tilga olingan. Romanning bosh qahramonlari novdaligidayoq xazon etilgan, asar ulkan fojia bilan tugagan bo’lsada, unda qandaydir bir yorug’ ruh hukmronlik qiladi. Kitobxon g’am botqog’iga botib ketmaydi. Chunki adib odamlarimiz, xalqimiz tiynatidagi nurli jihatlarni sezgirlik bilan ilg’ab olib, tasvirlay biladi. Shu bois barcha umidlari kesilgan taqdirlar tasviri bilan tanishgan kishida ham umidsizlik kayfiyati paydo bo’lmaydi.
Chinakam iste’dod xususiy holat misolida hodisaga tegishli umumiy belgilarni ko’ra olish qudratiga ega bo’ladi. «O’tkan kunlar»da Qodiriy iste’dodining shu jihatlari namoyon bo’lgan.

O’zbek xalqining go’zal odobi, cheksiz andishasi, katta-kichik, uzoq-yaqin kishilarning o’zaro muomala-munosabatlaridagi yuksak madaniyat, millat turmush yo’sinidagi o’xshashi yo’q tartiblar yozuvchining san’atkorligi tufayli jonli badiiy lavhalarda shu qadar mahorat bilan ko’rsatilganki, o’quvchi bu xildagi tirikchilik yo’rig’iga ega xalq va uning yetuk vakillarini yaxshi ko’rib qoladi. Qizig’i shundaki, yozuvchi biror o’rinda boisin xalqni maqtamaydi, atay uning fazilatlarini ko’rsatishga urinmaydi, tashviq qilmaydi. Lekin qahramonlar tutumini shunday tasvirlaydi, odamlarning o’zaro munosabatlarini shunday ko’rsatadiki, o’zbeklar haqida ijobiy fikrga o’z-o’zidan kelinaveradi. Bu jihatdan, ayniqsa, Otabek, Kumush, Yusufbek hoji, Alim, Hasanali, Mirzakarim qutidor, Oftob oyim, Normuhammad singari personajlar tasviri xarakterlidir. Asarda bu timsollarning taqdir sinovlaridan o’tishdagi sifatlarini tasvirlash asnosida xalqning fazilatlari namoyon qilingan.