9-Mavzu. Mehnat jamoalari xodimlarini boshqarish

Nizo jarayonidagi bosqichlar va oqibatlar
Nizoning kelib chiqishi va tuqnashishning sodir bulishi bir butun jarayon bo’lib, bu jarayon quyidagi bosqichlarni uz ichiga oladi (28-chizma).
Nizoning yettita funktsional oqibati ma'lum. Bu oqibatlar nizoni boshqarishning ijobiy samara berganligini ifodalaydi. Masalan, birinchi oqibat:

• 
  nizoni hal qilishda har ikkala tomon uchun ma’qul qaror qabul qilinishida namoyon bo’ladi. Qarama-qarshi tomonlar nizo yechimiga teng manfaat nuqtai nazaridan yondashilganda mamnun koladigan. Bunday oqibat uz navbatida nizo yechimi boyicha qabul qilinadigan qaror tusiklarini, ya'ni qarama-qarshi tomonlarning bir-biriga bo’lgan:
  
• 
  adovatni;
  
• 
  xusumatni;
  
• 
  dushmanlikni;
  
• 
  adolatsiz kabi garazli tusiklarni yumshatishga yoki butunlay yuqotishga imkon beradi.
  

Funktsional oqibatning boshqa kurinishida qarama-qarshi tomonlarning ko’proq hamkorlik qilishiga, xattoki kelgusida ham urtada nizo chikarmaslikka bo’lgan moyilliklari namoyon bo’ladi.
Agar nizolarni boshqarishning samarali yo’llari topilmasa, u holda maqsadga erishishga halakit beruvchi quyidagi kurinishdagi disfunktsional oqibatlar yuzaga kelishi mumkin ya'ni:

• 
  qoniqmaganlik, mamnun bulmaslik, norozilik;
  
• 
  yomon ruxiy holat;
  
• 
  kunimsizlikning oshishi;
  
• 
  mehnat unumdorligining pasayishi;
  
• 
  kelajakda hamkorlikning susayishi;
  
• 
  o’zining guruhiga ko’proq sadokat va boshqa guruhlar bilan raqobatni susaytirish;
  
• 
  qarshi tomonni faqat «dushman» deb gumonsirash,o’zining maqsadini ijobiy, qarshi tomonning maqsadini esa faqat «salbiy» deb uylash;
  
• 
  hamkorlikka chek koyish va qarama-qarshi tomonlar bilan nizoga chiqish;
  
• 
  o’zaro munosabat va hamkorlikni sussaytirib, adovatni, xusumatni kuchaytirish;
  
• 
  urguni uzgartirish: diqqat-e'tiborni ko’proq real muammoni yechishga emas, balki nizo jarayonida «golib» chiqishga qaratish.
  

Nizoli vaziyaт

Nizo kеlib chiqmaydi





Nizo sabablari



Nizoning kеngayib kеtish mumkinligi



Vaziyatni sеzish


Nizo kеlib chiqadi



Nizoni boshqarish


Funktsional va disfunktsional oqibatlar

Nizoning kelib chiqish va tuqnashish jarayoni modeli.
Bu oqibatlar faqat salbiy tomonga ishlaydi va nizo yetilmagan bo’lsa – yetiltirishga, tuxtab turgan bo’lsa - kuzgatishga, jiddiy bulmasa– jiddiylashtirishga, tuqnashish extimoli bo’lib turgan bo’lsa uni amalga oshirishga xizmat qiladi. Qisqasi, adovat tegirmoniga suv kuyadi.