9-мавзу. Глобаллашув ва глобал муаммоларнинг фалсафий жиҳатлари Глобаллашув – янги фалсафий мавзу

Глобал жараёнларнинг шаклланиш тарихи. Глобал миқёсдаги муаммолар илмий мунозаралар предмети сифатида ХХ асрнинг 60-70 йилларда жаҳон ҳамжамиятида жиддий қизиқиш уйғотган. Дастлаб 1930 йилларда Э.Леруа, Тейяр де Шарден ва В.И.Вернадскийлар инсоният ҳамжамиятининг глобал моҳиятини ва унинг Ердаги яшаш тарихи учун масъулдир деганлар. Кейин бу масала маълум вақтга унутилди ва бир неча йилдан кейингина 1970-80 йилларда яна эсга олинди. Бугунги кунда глобаллашув жарёнининг жадаллашуви ўзаро алоқадорлик ва ўзаро таъсир диалектикаси қонунлари асосида илм-фан, маданият тараққиётига, таъсир ўтказмоқдаки, бу ўз навбатида ёшлардаги ижтимоий масъуллик жараёни замонавий илм-фан ютуқлари, техника-технология, халқаро ахборот алмашинувининг жадал ривожи билан ўзаро алоқадорликда юзага келади.
Глобаллашувнинг асосий кўринишлари, тенденциялари ва оқибатлари теварагидаги мунозаралар сўнги йилларда нафақат жонланди, балки қизғин тус олмоқда. Бугун нафақат бир давлатда, балки бутун дунёда бир-бирига қарши кураш олиб бораётган "глобалистлар" ва "анти глобалистлар"га ажралди. Айрим олимлар глобализацияни фаровон турмуш, танлаш ҳуқуқи ва янада кўпрок эркинлик, яъни кўчиб юриш, тўлиқ ахборот олиш, кўпроқ хақ тўланадиган жойда ишлаш, энг яхши университетларда таълим олиш эркинлиги билан боғласалар, бошқалар учун эса глобаллашув инсониятга таҳдид солувчи, глобал исиш, атроф муҳитнинг ифлосланиши, назоратсиз миграция омилларининг вужудга келиши, ишсизларнинг кўпайиши, анъанавий қадриятларга путур етиши каби муаммоларни туғдирувчи жараён сифатида баҳоламоқдалар. Бизнинг назаримизда, глобаллашув, энг аввало, тараққиёт суръатларининг тезлашуви орқали бутун инсоният ялпи Ер шари тақдирини бирлаштираётган сиёсий, иқтисодий, ижтимоий, маънавий-ахлоқий, маданий-руҳий ҳодиса сифатида ўзини намоён этаётган бир пайтда, унинг яхлит моҳиятининг ижтимоий-фалсафий жиҳатдан тадқиқ этишни тақозо этмоқда. Айни шу нуқтаи-назардан қараганда, глобаллашув одамлар орасида маълум бир универсал ва умумҳажмли алоқани ўрнатишни назарда тутади. Глобаллашув жараёнининг яъни бир ўзига хос жиҳати шундан иборатки, ҳозирги шароитда у мафкуравий таъсир ўтказишнинг ниҳоятда ўткир қуролига айланиб, ҳар хил сиёсий кучлар ва марказларнинг манфаатларига хизмат қилаётганлигини ҳар қандай одам ҳам сезиши қийин алббатта. Ана шундай шароитда миллий маънавий қадриятларимизни тиклаш ёшлар тарбиясида катта аҳамиятга эга.