8-Мавзу: Темурийлар даври маданияти (Culture epoch of Temurs)

Бадиий адабиёт. А.Темур ва Темурийлар даврида бадиий адабиёт ҳам кенг ривож топди, бу даврларда кўплаб бадиий асарлар нафақат туркий, балки форсий тилда ҳам кўплаб яратилди. А.Темур даврида форсий шеъриятда жаҳонга машҳур Ҳофиз Шерозий, Камол Хўжандий, Салмон Соважий; туркий шеъриятда Саййид Насимий, Сайфи Саройи, Лутфий, Дурбек кабилар яшаб ижод этганлар. Ундан ташқари, Темурийлар даврида А.Жомий, А.Навоий, З.М.Бобур, “Хусайний” тахаллуси билан Ҳ.Бойқаролар ҳам ижод қилишган. Шу давр форс – тожик адабиётининг улуғ намояндаси А.Жомий билан ҳамкорликда А.Навоий Ҳирот ва бошқа шаҳарларда маънавият тараққиётига ўз ҳиссаларини қўшдилар. А.Навоий жуда кўплаб асарлари–“Хамса”, “Чор девон”, “Хазоинул маоний”, “Мажолисун нафоис”, “Маҳбуб – ул қулуб” лар адабиётимизнинг ўлмас дурдоналаридир. З.М.Бобурнинг мемуар асари “Бобурнома” асари бутун Шарқ дунёсининг йирик географик, тарий, бадиий дурдонаси ҳисобланади.
Хулоса ўрнида айтиш мумкинки, А.Темур ва Темурийлар даври маданияти Шарқ халқлари ҳаётидаги иккинчи уйғониш давридир. Бу даврларда илм–фан, санъат, адабиёт, хаттотлик, амалий санъат юксак даражада ривож топди ва бошқа давлатлар маданиятига катта ҳисса қўшди.
Мустақиллик йилларида ЮНЕСКО ташкилоти билан ҳамкорликда А.Темурнинг 660 йиллиги (1996 йил), Мирзо Улуғбекнинг 600 йиллиги (1994 йил) Францияда ўтказилди. Амир Темур ордени таъсис этилди. Истиқлол йиллари Темурийлар тарихи давлат музейи ўз фаолиятини бошлади. 1991 йил А.Навоий йили деб аталди. Тошкент шаҳрида А.Навоий номидаги Миллий боғ мавжуд. А.Темурнинг Туркияда, А.Навоийнинг Боку, Япония, Москва шаҳарларида, М.Улуғбекнинг Латвияда ҳайкаллари ўрнатилган. Булар том маънода халқимизнинг фахридир.


Мавзуни мустаҳкамлаш учун саволлар:

1. А.Темур ва Темурийлар даврида моддий маданият равнақи нималардан иборат бўлди?

2. А.Темур қурдирган меъморий иншоатларни сананг...
3. А.Темурнинг шахсий табиби ким бўлган?
4. Улуғбек расадхонаси қачон бунёд этилган?
5. Шаҳрисабздаги Оқсарой кимга атаб қурдирилган?
6. Қозизода Румий ҳақида қисқача маълумот беринг...
7. Хаттотлик қандай соҳа? Темурийлар давридаги машҳур хаттотлар номларини сананг...
8. Темурийлар давридаги созанда ва бастакорлардан кимларни биласиз?
9. Темурийлар давридаги машҳур табиблар номини айтинг...
10. Темурийлар даврининг машҳур тарихчилари – булар...