8-Mavzu: Sharq uyg`onish davri madaniyati Reja

“Sahihi Buxoriy” 
asari islom olami oliy o‘quv 
yurtlarining shariat fakultetlarida asosiy o‘quv qo‘llanma sifatida xizmat qilib 
kelmoqda. Hadislarning ko‘pchiligi turli xalqlarning maqollariga, insoniy 
axloq-odob qoidalariga aylangan. 
Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriy (810-870)-butun 
faoliyati davomida ilm kishilarini ma’naviy va moddiy jihatdan qo‘llab- 
quvvatlagan. Tijorat qilganda topgan daromadidan oyiga besh yuz dirhamdan 
faqiru miskinlarga, ilm toliblariga sarflagan. SHaxsiy hayotida ortiqcha 

---

dabdaba va sarf-harajatlarga yo‘l qo‘ymagan. Imom Buxoriy jami 600 
mingga yaqin hadis to‘plagan bo‘lib, shundan 100 ming “sahih” va 200 ming 
“g‘ayri sahih” hadisni yoddan bilgan. Imom Buxoriy noyob qobiliyati, 
iqtidori, quvvai hofizasining o‘ta kuchliligi bilan ilm ahllarini lol qoldirgan. 
Hadis ilmiga o‘ta fidoyilik, aql-zakovatini baxshida etish Imom Buxoriyga 
shon- sharaf keltirdi, uni islom dunyosining eng buyuk allomalaridan biri 
sifatida tanitdi. 
Imom Buxoriy 20 dan ortiq kitob tasnif etgan. “Al-Jomi’ as-sahih” 
(“Ishonchli to‘plam”
) deb nomlangan 4 jilddan iborat hadislar to‘plami islom 
olamidagi boshqa muhaddislar tuzgan hadis to‘plamlari orasida eng 
ishonchlisi va mukammalidir. “Al-Adab al-mufrad” 
(“Adab durdonalari”) 
asari katta tarbiyaviy ahamiyatga molik benazir to‘plamdir. Roviylarning 
kunyalariga bag‘ishlangan “Kitob al-kuna” 
(“Kunyalar haqida kitob”), 
“At- 
Ta’rix il-kabiyr” 
(“Katta tarix”), 
“Kitob al favoid”
(“Foydali ashyolar 
haqida kitob”)
lariga musulmon dunyosining jamoat arboblari, olimu 
ulamolar va din peshvolari tayanib, ish tutadilar. Alloma tavalludining 1225 
yilligi yurtimizda 1998 yilda keng nishonlandi. U dafn etilgan Samarqand 
shahri yaqinidagi Hartang qishlog‘ida yirik yodgorlik majmui barpo etildi. 
“Buyuk mutafakkir va allomalarimizning islom madaniyatini ravnaq 
toptirishga qo‘shgan betakror hissasi to‘g‘risida so‘z yuritganda, eng avvalo, 
haqli ravishda musulmon olamida