8-mavzu. Mehnat resurslari bilan ta’minlanganlik va mehnat unumdorligi tahlili

Mehnat sig‘imining mehnat unumdorligiga ta’siri

T/r	Ko‘rsatkichlar	O‘tgan yil	Hisobot yili		Ko‘rsatkichning o‘zgarishi
			reja	haq.	reja o‘tgan yilga nisbatan	haqiqatda o‘tgan yilga nisbatan	haqiqatda rejaga nisbatan
1	Mahsulot (ish, xizmat) hajmi, ming so‘m.	251222	266669	315642	106,15	125,64	118,36
2	Ishlangan ki­shi-soat­larning umumiy miq­dori, ming kishi-soat.	1977,38	1898,21	1940,37	96,00	98,13	102,22
3	Ming so‘mlik mahsulot uchun mehnat sarfi, soat (2 -modda : 1 -modda)	7,87	7,12	6,15	90,44	78,10	86,36
4	Bir ishchining o‘rtacha soatlik ishlab chiqa­rishi , so‘m (str.1 : str.2)	127,05	140,48	162,67	110,58	128,04	115,79

Mehnat sig‘imi kamayishiga ta’sir qiluvchi aniq sabablarni belgilash uchun tashkiliy-texnik tadbirlar rejasi, yetkazib berishlar rejasi, ishlab chiqarish me’yorlarini qayta ko‘rib chiqish, bajarilishini tekshirish talab qilinadi. Mehnat sig‘imining bunday tahlili mahsulot tayyorlashning me’yorlashtirilgan mehnat sig‘imi, norma-soatlarda asosiy ishchilar mehnat sarfi bo‘yicha ma’lumotlar asosida olib boriladi.

Bazis, reja va amaldagi hisobot davri me’yorlari bo‘yicha me’yorlashtirilgan mehnat sig‘imi o‘zgarishini tahlil qilish mahsulot mehnat sig‘imi kamayishi bo‘yicha ishlarni baholashga imkon beradi.
Norma-soatlarda mehnat sig‘imining qisqarishi turli omillar ta’sirida sodir bo‘ladi. Ularga quyidagilar kiritiladi: yanada mukammal mehnat asboblari paydo bo‘lishini ta’minlovchi ilmiy-texnik taraqqiyot, yangi texnik qarorlar, foydalanilayotgan mashina, uskuna va instrumentlarning qo‘llanilish sohasini takomillashtirish va kengaytirish; mehnat va ishlab chiqarishni tashkil qilishni yaxshilash bilan bog‘liq chora-tadbirlar, ishchilar malakasi ortishi, ilmiy asoslangan ishlab chiqarish me’yorlarini joriy qilish va mehnatni me’yorlashtirishni tartibga solish; sotib olinadigan yarimfabrikatlar ulushi o‘zgarishi.