8 ekonomika bilim tiykarlarí


III bap. Shańaraq-úy xojalıqları



Download 1,4 Mb.
bet21/60
Sana18.02.2022
Hajmi1,4 Mb.
#456167
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   60
Bog'liq
8-klass Ekonomika bilim tiykarları 2019-jıl (1)

III bap. Shańaraq-úy xojalıqları





ekonomikası













  1. Súwrettegi shańaraqtıń qanday daramatları bolıwı múmkin dep oylaysız?

  2. Bul shańaraq jaqsı turmıs keshiriw ushın bir ay dawamında qanday qárejetler qılıw kerek.

  3. Shańaraqtıń hár bir aǵzası tutınıwshı sıpatında óz qálewlerin ayrıqsha ózi tolıq qandıra aladıma? Bunıń ushın oǵan neler jepesligi múmkin?

  4. Shańaraqqa xojallıq júritiw ushın hár bir aǵzasınıń jeke qárejetlerinen tısqarı jáne qanday ulıwmalıq qárejetler zárúr boladı dep oylaysız?


Tutınıwshı — bul túrli tovar hám xızmetlerdı óz jeke yakı shańaraq mútájlikleri ushın satıp alıwshı yakı buyırtpa beriwshi shaxs. Bunda tutı- nıwshı sıpatında ayrıqsha alınǵan puqaradan tısqarı pútin bir shańaraqti hám názerde tutadı. Tutınıwshı sıpatında qaralǵanda ekonomikada shańaraq túsinigi ornına kóbinese úy xojalıǵı túsinigi isletiledi.


Adamnıń belgili bir waqıtta (bir ayda yamasa bir jılda) islep tapqan yaki qolına kirgizgen barlıq materiallıq hám pul túsimleri dáramat dep ataladı. Dáramat tikkeley miynet arqalı yamasa qanday da bir múlk (baylıq) ti qollanıw esabınan alınıwı múmkin. Bul sabaqta dáramattıń tikkeley miynet esabınan alınatuǵın túri haqqında toqtaymız. Is haqı tikkeley miynet esabınan alınatuǵın dáramat bolıp, ol tutınıwshılar dáramatınıń tiykarǵı bólegin quraydı.
Is haqınıń tómendegi túrleri bolıwı múmkin.
— jumısshınıń tayarlaǵan óniminiń muǵdarına yamasa islegen jumısına qarap tólenetuǵın pul muǵdarı — miynetli is haqı.
— jumıwsshınıń islegen waqtı muǵdarına qarap tólenetuǵın pul muǵ- darı — waqıtlı is haqı. Bir ayǵa tolıq belgilengen waqıtlı is qolhaqı aylıq is haqı.
Mámleket shólkemlerinde islewshiler, tiykarınan aylıq is haqı kórinisin- degi is haqı aladı. Zavod hám fabrikalardıń jumısshılarına kóbinese miynetli is haqı belgilenedi. Oqıtıwshılar, ádette, ótken saatları ushın waqıtlı is haqı aladı. Sonday-aq, geypara kárxana hám shólkemlerde aralas kórinisindegi is haqı belgilenedi, yaǵnıy jumısshılarǵa qatań aylıq is haqı belgilenip, orınlan- ǵan jumıs kólemine baylanıslı túrde qosımsha miynet haqı da belgilenedi.
Shańaraq dáramatları bárqulla pul kórinisinde bola bermeydi. Mısalı, shańaraq óz qıytaq jerinde palız eginlerin jetistirip, ózleri paydalanadı. Bunıń menen olar tikkeley ónim kórinisindegi dáramattı ózlestirip atır.
Qarıydarlar hár ayda kekselik pensiyasın aladı. Stipendiya studentlerge oqıw dawamında, napaqalar bolsa jumıssızlıq, kesellik yaki basqa sebeplerge qaray waqıtsha isley almaytuǵın adamlarǵa, kópbalalı yaki kem támiyinlengen shańaraqlarǵa mámleket hám kárxanalar tárepinen beriletuǵın járdem pul bolıp tabıladı.
Mámleket tárepinen beriletuǵın járdem pulların basqasha sociallıq trans- fertler dep te ataydı.



Download 1,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   60




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish