8 ekonomika bilim tiykarlarí

1-másele: Eki isshi birinshi 5 kúnlikte 500 dana, ekinshi 5 kúnlikte 750 dana ónim tayarladı. Bir isshiniń birinshi hám ekinshi bes kúnliktegi bir kúnlik miynet ónimdarlıǵın tabıń hám óz ara salıstırıń.
Sheshiliwi: Sarplanǵan ulıwma waqıt = Isshiler sanı. Hár bir isshi sarplaǵan waqıt = 2 isshi. 5 kún = 10 kún
Bir isshiniń birinshi bes kúnliktegi miynet ónimdarlıǵı: U=Q:T=500:10=50 ge,
Bir isshiniń ekinshi bes kúnliktegi miynet ónimdarlıǵı bolsa: 750:10=75 ke teń.
Endi olardı salıstıramız: 75:50=1,5 yaǵnıy, bir isshiniń ekinshi bes kúnliktegi miynet ónimdarlıǵı birinshisinikine qaraǵanda 1,5 ese kóp bolǵan. 2-másele (erkin islew ushın): Tigiwshilik fabrikasında 120 isshi hápte- sine 5 kúnnen isleydi. Fabrika 2019-jıldıń 1-martınan 31-mayǵa shekem 95040 dana kóylek tikti. Islep shıǵarıw procesi 1-iyunnan qánigelestirildi,
1-sentyabrden boslap klaster dizimine ótkerildi. Eger
1-iyunnan 31-avgustqa shekem 117000 dana, 1-sentyabrden 30-noyabr ge shekem 140400 dana kóylek tikilgen bolsa, bir isshiniń qánigelespegen, qánigelesken hám klaster dizimi sharayatındaǵı miynet ónimdarlıqların tabıń hám óz ara salıstırıń. Máseleni sheshiwde kalendardan paydalanıń. Bazı sanlardı bólistiriwge tuwra keliwi múmkin.

2. 
   – E. Sariqov, B. Haydarov
   

A. SORAWLAR

1. 
   Ne ushın házirde ekonomikanı úyrenbekshi bolǵanlardıń sanı kóbeyip barmaqta?
   
2. 
   Ekonomikanı tek ekonomistler biliwi kerek pe?
   
3. 
   Ekonomikalıq turmısta ekonomikalıq bilimler zárúr bolǵan jaǵdaylarǵa mısallar keltiriń.
   
4. 
   Ne ushın insan talaplarınıń shegi joq?
   
5. 
   Sheklengenlik mashqalasınıń mazmunı neden ibarat?
   
6. 
   Sheklengenlik mashqalasına 5 mısal keltiriń.
   
7. 
   Tańlaw hám onıń alternativ qunı degen ne?
   
8. 
   Miynet ónimdarlıǵın arttırıp, sheklengenlik mashqalasın sheshiw múm- kin be?
   
9. 
   Miynet ónimdarlıǵın arttırıwdan gózlengen maqset ne?
   
10. 
    Miynet bólistiriliwi hám qánigelesiwiniń mánisin túsindirip beriń.
    
11. 
    Ekonomikanıń tiykarǵı úsh sorawı haqqında nelerdi bilesiz?
    
12. 
    Dástúriy hám oraylasqan ekonomikanı óz ara salıstırıń.
    
13. 
    Bazar ekonomikalıq sisteması Ne? Qalay? Kim ushın? degen sorawlar- ǵa qalayınsha juwap beriwin túsindirip beriń. Bazar ekonomikasınıń tiykarǵı qásiyetlerin sanań.
    
14. 
    Aralas ekonomikalıq sistemanıń payda bolıwına neler sebepshi bolǵan dep oylayaız?