8 ekonomika bilim tiykarlarí

ERKIN ISLEW USHÍN ÁMELIY TAPSÍRMA KLASTER DEGEN NE?

Zamanagóy óndiris procesine júdá kóp resurslar, adamlar, karxanalar
tartıladı. Mısalı, pecheniye ónimin alsaq, onıń quranina un, qumsheker, sarımay hám basqada kóplegen shiyki zat kiredi. Demek, pecheniyeni tayarlaw procesinde láblebi, sút jetistiriwshi fermerlerden, un, qumsheker, sarımay islep shıǵarıwshı zavodlardıń qatnasısız ámelge aspaydı. Jáne júdá kóp kárxanalardıń ónimleri de pecheniyeniń shiyki zatı sıpatında áhmiyetke iye.
Islep shıǵarıwdı sıpatlı shólkemlestiriw ushın onıń barlıq basqıshında qatnasıwshı kárxanalardıń xızmetin muwapıqlastırıw, sistemalastırıw maqse- tinde ekonomikalıq klasterler shólkemlestirilip ekonimikaǵa usınılmaqta. Ekonomikalıq klasterlerge málim bir aymaqta jaylasqan óz ara baylanıslı kárxana, shólkem yamasa mekemeler kiredi. Olar óz ara ónimler jetkerip beriw, xızmetler kórsetiw, infrasistemanı shólkemlestiriw, ilimiy-texnikalıq xızmet kórsetiw arqalı bir-birin qollap quwatlap turadı. Bunıń menen klasterdiń hár bir qatnasıwshısı hám barlıq klasterlerdiń básekige shıdamlılıǵı artadı hám imkaniyatları keńeyedi.


Ekonomikalıq klaster — belgili bir aymaqta toplanǵan, ónim, málim bir xızmetler, infrasistema menen óz ara támiyinlewshi shólkemler (kár- xanalar, ilimiy va bilimlendiriw mákemeleri h.t.b.) toparı bolıp, topar qatnasıwshıları bir-birleriniń hám klasterleriniń básekige shıdamlılıǵın arttıradı.

1 2 ³

4




5




6



Sońǵı jıllarda Ózbekstanda da ekonomikalıq klasterler keń tarqal- maqta. Shólkemlestirilip atırǵan paxta-toqımashılıq, balıqshılıq, azıq-awqat klasterleri buǵan mısal bola aladı.
Ekonomikalıq klasterdiń qásiyetleri tómendegilerden ibarat: geo- grafiyalıq tárepten óz ara jaqınlıq; texnologiyalardıń hártúrliligi; shiyki zat bazasınıń ortalıq ekenligi; innovacion xızmettiń barlıǵı.

1. 
   Joqarıdaǵı súwretler tiykarında paxtadan hár túrli tayar ónimler islep shıǵarıw menen baylanıslı kárxanalardizimin dúziń.
   
2. 
   Dizimge jáne qanday kárxanalardı qosıw múmkin?
   
3. 
   Chigit egiwden baslap, tayar ónimniń tutınıwshıǵa jetip barǵanǵa shekemgi islep shıǵarıw procesiniń izbe-izligin dúziń.
   
4. 
   Bir dana er adamlar kóylegin islep shıǵarıwdaqanday: a) tábiyiy;
   

b) kapital; d) miynet resursları jumsalıwın anıqlań.

5. 
   Eger súwretlerdegi kárxanalardı ulıwma bir dizimge birlestirilse, bul qanday abzallıqlar beriw múmkinligi boyınsha óz pikirińizdi bildiriń.