7 Tish kasalliklarida. Xasanova G

Zig`ir-Linum humile Mill. (ruscha -len kudryash, qozoqcha - 
zig`ir, tojikcha- zagir). 
Zig`ir - zig`irdoshlarga mansub bir yillik va ko`p yillik o`tsimon 
(ba`zan butasimon) o`simliklar turkumiga kiradi. Ilmiy manbalarda 
zig`irning 300 ga yaqin turi qayd etiladi. Ular barcha qit`alarning 
subtropik va o`rta iqlimlarida uchraydi. Shulardan bir necha yovvoyi turi 
mamlakatimizda ham o`sadi. Zig`ir xalq xo`jaligida alohida o`rin tutib, 
ularning ba`zilaridan moyli va tolali o`simlik sifatida foydalaniladi. 
O`zbekiston sharoitida o`stiriladigan zig`irning moyli turining bo`yi 
30-70 sm gacha yetadigan o`t o`simlik bo`lib, poyasi tik o`suvchi, 
tsiliidrsimon, shoxlangan. Bargi lantsetsimon yoki chiziqsimon, o`tkir 
uchli bo`lib, poya va shoxlarida bandsiz ketma-ket joylashgan. Gullari 
zangori rangli, poya va shoxlari uchida bittadan o`rnashgan. O`simlik 
aprel-may oylarida gullab, iyun - iyul oylarida pishib etiladi. Urug`lari 
yapasqi bo`lib, 10 tadan ko`sakchaga joylashgan. 
Zig`ir urug`lari tarkibida 30-42% turish jarayonida qurib qoladigan 
yog`, karotin, linamarin glikozidi, shilliq, oqsil va boshqa moddalar 

---

44 
mavjud. Zig`ir moylari tarkibida linolen, linolev, olein, palmitin, stearin 
kislotalarining glideridlari kiradi. Urug`lari qobig`ida yuqori molekulali 
birikmalar bo`lib, ular gidrolizlanganida linokafein, likotsi- namaringa 
parchalanadi. 
Stomatologiya amaliyotida zig`ir moyi yallig`lanishga qarshi, o`rab 
oluvchi vosita sifatida foydalaniladi, u jarohatlarning tuzalishiga 
omilkorlik qiladi, og`iz bo`shlig`idagi shilliq qavatlarning et olishiga 
yordam beradi. 
Zig`ir moyi qotor, qavishqoq parda (elastik plyonka) hosil qilish 
qobiliyati tufayli iarodont kasalligini davolashda tez qotuvchi boglama 
(povyazka) tayyorlashda foydalaniladi. 
Rp: Dec. Seminis Lini ex 10,0 — 300,0 
D. S. Kuniga 3 — 4 mahal og`nz bo`shlig`ini chayqash uchun.