7-mavzu: klassik iqtisodiy maktabning to`la shakillanishi va a

4. D.Rikardoning iqtisodiy ta'limoti  

Ingliz klassik iqtisodiyotining mashhur namoyandasi David Rikardo (1772-1823) 

Petti va Smitning iqtisodiy g'oyalarini yanada rivojlantirdi. U Londonda sohibkor 

dallol  yahudiy  oilasida  tug'ildi,  14  yoshidan  otasiga  yordamchi  bo'ldi.  Ikki  yil 

Amsterdamda  (Gollandiya)  savdo  maktabida  ta'lim  oldi.  shligidayoq  birjadagi 

qulay  operasiyalar  tufayli  katta  boylik  to'pladi  (1793-1812).  Boyigach,  tabiiy 

---

fanlar bilan, keyinchalik siyosiy iqtisod bilan shug'ullandi. U matematika, fizika, 

ximiya va biologiyani mustaqil o'rgandi. D.Rikardo dastlab birja dalloli, keyinroq 

matematika o'qituvchisi bo'ldi, ikki marta sherif (polisiya boshlig'i) etib saylandi, 

1819-1823  yillarda  Angliya  parlamentining  a'zosi  edi.  Parlament  minbaridan 

o'zining  ilg'or  iqtisodiy  fikrlarini  tarqatish  maqsadida  foydalandi,  erkin  savdoni 

talab  etdi,  proteksionizm  va  pul  muomalasi  sohasidagi  davlat  siyosatini  tanqid 

qildi.  

Tarixiy  manbalarga  qaraganda,  D.Rikardo  1799  yilda 

kurortda A.Smitning «Xalqlar boyligi...» asarini ko'rib 

qoladi va unda bu fanga ishtiyoq paydo bo'ladi. Bu fan 

bilan  mashg'ulot  uning  uchun  asosiy  sohaga  aylanadi. 

U hammani qiziqtirgan eng asosiy muammolarga javob 

berishga  harakat  qildi.  U  jamiyat  moddiy  boyligi 

o'sishi uchun ijtimoiy ishlab chiqarish va taqsimotning 

qanday  sharoitlari  eng  qulay  va  optimal  degan 

masalaga  to'xtaladi.  D.Rikardo  yagona  iqtisodiy 

konsepsiya  asosida  pul  muammosi  va  kredit,  xalqaro 

iqtisodiy munosabatlar, soliq, er rentasi,           xalqaro 

mehnat  taqsimoti  to'g'risida  funadamental      fikrlar 

berdi. David Ricardo. Iqtisodchi J.S.Mill bilan do'stona munosabatda bo'lgan.  

Smitdan  keyinroq  yashagan  D.Rikardo  sanoat  inqilobi  natijalarini  to'laroq 

tushundi, uning fikrlari nisbatan teran bo'lib, klassik iqtisodni nihoyasiga etkazdi; u 

sanoat davrining iqtisodchisi edi. Uning dastlabki «Oltin ajdahosi to'g'risida uch 

xat»  (1809  y.)  va  boshqa  asarlari  pul  va  pul  muammolarini  tahlil  qilishga 

bag'ishlandi. Millning tazyiqi bilan 1817 yilda uning asosiy asari bo'lgan «Siyosiy