7-mavzu. Boshqarishda axborot va kommunikatsiya. Reja: Axborotlar tizimi

Kommunikatsiya jarayoni
- ikki yoki undan ortiq kishilar o’rtasidagi informatsiya almashuv 
jaryonidir. 
Kommunikatsiya jarayonining aossiy maqsadi-almashuv vositasi bo’lgan informatsiyani, 
ya’ni habarni tushinishni ta’minlash. Informatsiya almashuvni o’zigina emas, almashuvda 
qatnashayotgan odamlarni samarali muloqotini kafolatlaydi. 
3. Tashkilotdagi kommunikatsiya turlari. 
1). Tashkilotlar o’rtasi va muhitdagi kommunikatsiyalar. 
 
Tashkilot faoliyatiga ta’sir etuvchi tashqi muhit omillarini biz yaxshi bilamiz. Tashkilotning 
kommunikatsiya ehtiyojlari bu omillarga bog’liq bo’ladi. Tashkilot o’z tashqi muhitini tashkil 
qiluvchi kommunikatsiya turli vositalaridan foydalaniladi. Mavjud va potentsial iste’molchilar bilan 
ular reklama va mahsuotlarni bozorga harakati dasturlari orqali habarlashadilar. Jamoatchilik bilan 
munosabatlar sohasida asosiy e’tibor maxaliy, umummilliy yoki xalqaro darajadagi "imidj"ni, ya’ni 
ma’lum obrazni yaratishga qaratilgan. Tashkilotlar davlat tomonidan tartibga solishga bo’ysunish 
shart va shu sababli yozma hisoblar to’ldiradi. Kompaniya o’zining yillik hisobotida moliya va 
merketing bo’yicha, joylashishi, imtiyozlari, o’sishi va hakozolar to’g’risida ma’lumot beradi. Turli
siyosiy guruhlar va qo’mitalarga yordam qilish orqali tashkilot yangi qaror va qonunlarni
ma’nosiga ta’sir ko’rsatishga harakat qiladi. Bular tashkilotni tashqi muhit omillari va hodisalariga 

---

mos harakati usuldir. Muhokamalar, yig’ilishlar, telefon orqali so’zlashuvlar, xizmat yozishmalari, 
videolentalar, hisobotlar va shunga o’xshash tashkilot ichichdagi muomala vositalari tashkilotlarni
tashqi muhit tomonidan paydo bo’lgan muammolar va imkoniyatlarga reaktsiyasidir. 
2). Tashkilotlardagi darajadagi kommunikatsiya. 
 
Tashkilotlar ichida axborotlar darajadan- darajaga vertikal kommunikatsiya yordamida 
harakat qiladi. U tushib kelishi, ya’ni yuqori darajadan quyigacha uzatilishi mumkin. qo’l 
ostidagilarga joriy masalalar, topshiriqlar, yo’nalishlardagi o’zgarishlar va hakozolar shu yo’l bilan 
uzatiladi. 
Tushib keluvchi kommunikatsiyalardan tashqari chiqib boruvchi kommunikatsiyalar ham 
mavjud. Informatsiyani quyidan yuqoriga uzatilishi unumdorlikka katta ta’sir ko’rsatish mumkin. 
Masalan, ishchilar tomonidan yangiliklarni yaratib, ularni rahbarlar hukmiga havola etib, 
unumdorliligini isbotlashdir. 
Chiqib boruvchi kommunikatsiyalar, ya’ni pastdan yuqoriga, quyi darajalarda bo’layotgan 
ishlardan yuqorini habardor qiladi. Shu yo’l bilan rahbariyat joriy va yuzaga kelayotgan 
muammolardan habardor bo’ladi va vaziyatni yaxshilashni mos variantlarini taklif qiladi. Chiqib 
boruvchi kommunikatsiyalardagi so’ngi boshqaruv innovatsiyasi - ishlab chiqarishdagi 
muammolarni yoki iste’molchilarga xizmat ko’rsatish muammolarini muhokama qilish va xal 
qilish maqsadida xaftasiga 1 soatga to’planadigan ishchilardan iborat guruhlarni tuzishdir. Chiqib 
boruvchi informatsiyalarni almashuvi asosan hisobotlar, takliflar va tushuntirish xatlari usilida 
amalga oshiradi.