6-Tema: Uglevodlar hám olardıń tіrі organizmlerdegі áhmiyeti Reje

---

6-Tema:Uglevodlar hám olardıń tіrі organizmlerdegі áhmiyeti 
 
Reje:
 
1.Uglevodlardın` tiri organizmlerdegi a`hmiyeti, 
2.Uglevodlardın` klassifikatsiyası 
.
Uglevodlardın` tiri organizmlerdegi a`hmiyeti
,
Adam ha`m haywan azıqlıq zatlarının` quramında uglevodlardın` mug`darı birinshi orında 
turadı. Barlıq tiri organizmlerdin` muxim tarkibiy qismi uglevodlar esaplanadı. U`lken jastag`ı 
adam sutkasına 450-600 g uglevodtı qabıl etedi. Adam organı ha`m toqımalarında ushırasatug`ın 
uglevodlardın` jıyındısı qurg`aq dene awırlıg`ının` 2% tin quraydı. O`simliklerde uglevodlar 
fotosintez protsessinde quyash nurı energiyası esabına CO
2
ha`m suw molekulalarınan payda 
boladı. Adam awqatındag`ı uglevodlardın` tiykarg`ı istochnigi o`simlik esaplanıp, ondag`ı en` 
a`hmiyetli uglevod kraxmal boladı.
Uglevodlar tirishilik protsessinde a`hmiyetli rol atqaratug`ın birikpeler – nuklein kislotalar 
ha`m maylar payda bolıwında tiykarg`ı a`hmiyetke iye. Uglevodlar adam ha`m haywan 
organizminde ayırıqsha funktsiyalardı atqaradı.
1. Energetik funktsiya. Uglevod organizmge 60% energiya menen ta`miynleydi. 1 
gramm uglevod okislengende 4,1 k.kal energiya ajıralıp shıg`adı. 
2. Plastikalıq funktsiya uglevodlar organizm ushın a`hmiyetli zatlar: nukleoproteidlerdi, 
lipoidlardı, quramalı fermentlerdi, mukopolisaxaridlerdi h.t.b. sintezlewde qatnasadı. 
O`simliklerde uglevodlar tiykarınan tayanısh funktsiyanı atqaradı.
3. Zapas azıq funktsiyası: uglevodlar tiykarınan organizmde glikogen sıpatında zapas 
saqlanadı. Glikogen deposı bawır ha`m bulshıq etlerde boladı. 
4. Qorg`anıw funktsiyası: mukopolisaxaridlerge bay bolg`an, ha`r qıylı bezlerde islenip 
shıg`ılatug`ın shılımshıq zatlar jınısıy organlardı mexanikalıq zıyanlanıwdan patogen mikroblar 
ha`m viruslardın` kiriwinen qorg`aydı.
5. Regulyator funktsiyası: kletchatkanın` dag`al strukturası asqazan ha`m ishektin` 
mexanikalıq qozıwın ta`miynlep peristal`tikanı keltirip shıg`aradı. 
6. Arnawlı funktsiya. Uglevodlardın` ayırımları nerv impulsların payda etiwde, antitela 
payda etiwde, joqarı nerv sistemasının` normal iskerliginde h.t.b. qatnasadı.