6-Tema: Uglevodlar hám olardıń tіrі organizmlerdegі áhmiyeti Reje

Oligosaxaridler
– 2 ha`m 10 g`asha bolg`an monosaxaridler molekulasının` qaldıqları 
du`zilgen bolıp, olar o`z-ara glikozid baylanıslar arqalı birikken. Olardın` molekulasında 
monosaxaridler qaldıqları saqlanıwına qaray disaxarid, trisaxaridler dep ataladı.
Disaxaridler.
Eki monosaxarid molekulasınan bir molekula suw ajıralıp shıg`ıwı 
na`tiyjesinde disaxarid payda boladı: 
2C
6
H
12
O
6
S
12
H
22
O
11
+H
2
O 
Caxaroza
. O`simlikler a`leminde en` ko`p tarqalg`an ha`m ko`p ushırasatug`ın 
disaxaridlerden biri saxaroza bolıp, qant la`blebi, qant qamısında ushırasadı. Saxaroza bir 
molekula glyukoza ha`m fruktozanın` glyukozid baylanısı arqalı birigiwinen payda boladı: 

---

Laktoza
. Laktoza sut quramında ko`p ushıraydı. Sonın` ushın ol su`t qantı dep te ataladı. 
Laktoza glyukoza ha`m galaktozadan quralg`an.
Maltoza
. O`ndirilgen da`n qantı dep atalıp, eki molekula glyukozadan du`zilgen. 
Barlıq disaxaridler suwda jaqsı eriydi, mazalı da`mge iye, organizmde jaqsı sin`iriledi. 
Polisaxaridler 
Polisaxaridler joqarı molekulalı quramalı uglevodlar bolıp, olardın` molekulaları 
monosaxaridlerdin` ju`da` ko`p qaldıg`ınan du`zilgen. Olar suwda erimeydi yaki kolloid eritpe 
payda qıladı. Polisaxaridler da`msiz boladı ha`m haqıyqıy kristallar payda qılmaydı. 
Bir qıylı monosaxaridlerden turatug`ın polisaxaridler 
gomopolisaxaridler
dep ataladı. 
Egerpolisaxaridler quramında tu`rli monosaxiridler bolsa, olar geteropolisaxaridler dep ataladı. 
Geteropolisaxaridler quramında bazıda aminokislotalar, maylar, beloklar ushırasadı.
To`mendegi polisaxaridlerdin` ayrım wa`killeri menen tanısamız. 

---