6 sinf Adabiyot (2009-yil nashri)

ZAHIRIDDIN MUHAMMAD BOBUR

1. Bobur o‘z diniy e’tiqodini e’zozlab, mashoyix va dindorlarni izzat-u ehtirom qilsa-da, ularni o‘z siyosiy muammolariga doxil bo‘lishlariga imkon bermas va firqaparastlik xususidagi maslahatlarni qabul etmasdi. U, shuningdek, mazhab, tabaqa va boshqa ixtilofli masalalarning saroyda tarqalishiga izn bermasdi. Garchi Bobur taqvoli musulmon bo‘lsa ham, mazhabiy «junun»ga moyil emas edi. Bobur haqidagi ushbu ma’lumot qaysi asarda berilgan?

Sayid Sabohiddin Abdurahmonning “Mo‘g‘iliy ahd” asarida

2. Mumtoz she’riyatimizda shodlik, visol ko‘pincha qaysi fasl bilan bog‘liq holda tasvirlanadi? Bahor

3. “Bobur turkiy she’riyatda Navoiydangina keyingi o‘rinda edi. U sof va nafosatli turkiyda devon tartib etdi. U nazm yo‘lida «Mubayyin» atalmish asarini yaratib, shu bilan ko‘pchilik tomonidan foydali deb topilgan islomiy huquqshunoslikka doir ta’limotning muallifi bo‘ldi, shuningdek, turkiydagi aruz vazni haqida benazir risola yozdi va «Risolayi volidiya»ni tarjima qildi. Uning bequsurlikda yagona hamda jo‘n uslubda yozilgan «Vaqoye’» yoki «Tarixi turkiy» asari ham bor. U musiqa va o‘zga san’atlarni g‘oyatda nozik idrok etardi». Bobur haqidagi ushbu fikrlar kimga tegishli? Ingliz olimi Denison Rossga

4. Quyida berilgan qaysi g‘azal Bobur she’riyatining eng yaxshi namunalaridan biri bo‘lib, badiiyat nihoyatda go‘zal va ta’sirchan shaklda namoyon bo‘lgan, she’rda tanosub san’atining juda go‘zal va yorqin namunasi mujassamlashgan? “Xazon yaprog‘i yanglig‘...”

5. Bobur she’rlarida ayriliq onlarini qaysi faslga bog‘lab tasvirlaydi? Kuz

6. Boburning tarjima asari qaysi qatorda berilgan? “Risolayi volidiya”

7. Boburning qaysi g‘zal matla’sida oshiq ko‘ngilning dil iztiroblari aks etgan. Unda jon va ko‘ngil timsollari orqali inson ruhiyatidagi nozik tebranishlar o‘ziga xos tarzda ifodalangan? “Topmadim”

to‘ldiruvchi aniqlovchi to‘ldiruvchi kesim

8. Jonimdan o‘zga yori vafodor topmadim,

to‘ldiruvchi aniqlovchi to‘ldiruvchi kesim

Ko‘nglimdin o‘zga mahrami asror topmadim.

Gap bo‘laklarining bunday holdagi bir xil takrori ritmda o‘ziga xos mayin va bosiq bir to‘lqinni yuzaga keltirgan. Dastlab chiqish kelishigidagi ot, so‘ng o‘zlik olmoshi, undan keyini izofali birikma, nihoyat fe’lning har ikki misrada bir xil tartibda kelishining o‘zi ham ohangdorlikni, musiqiylikni, oxir-oqibat ko‘ngillarga huzur beradigan ta’sirchanlikni hosil qilmoqda.

Adabiyotshunoslikda bu hodisa qanday nom bilan yuritiladi? Ritmik-sintaktik parallelizm

8. Biror narsaga duch kelgan, yo‘liqqan, asir-u mubtalo bo‘lgan, band bo‘lgan ma’nosiga ega so‘zni ayting. Giriftor

9. 
   Dili xasta, dili vayron, dili haddan tashqari musibat chekkan degan ma’noga ega so‘zni ayting. Dilafgor
   

10. Ritmik-sintaktik parallelizm usuli qo‘llangan g‘azal nomini aniqlang.

Jomindin o‘zga yori vafodor topmadim

11.Bobur asarlarida qo‘llangan qaysi so‘z sariq yuz ma’nosini ifodalaydi? Chehrayi zard

12. Bobur nazarida olamning munavvarligi odamning istaklari, shu istaklarning amalga oshishi bilan bog‘liq. Agar inson istaklari, tilak va xohishlari amalga oshsa, bu olam yanada go‘zal bo‘ladi, aksincha holatda esa olam uning ko‘zlariga tor va qorong‘i ko‘rinishi mumkin. Unda bunday kishiga olamda yashashning ma’no va mazmuni yo‘qoladi. Boburning ushbu mazmunda yozilgan ruboiysi qaysi javobda keltirilgan? Ko‘ngli tilagan murodig‘a yetsa kishi…

13. Bobur ruboiylarida insoniy fazilatlar, o‘zaro hamjihatlik, umrning qisqaligini nazarda tutilib, uning qadriga yetish g‘oyalari tarannum etiladi. Boburning ushbu mazmunda yozilgan ruboiysi qaysi javobda keltirilgan? Ahbob, yig‘ilmoqni farog‘at tutingiz …

14. Xazon yaprog‘i yanglig‘ gul yuzung hajrida sarg‘aydim,