6-mavzu. Standartlashtirish va teхnik jihatdan tartibga solish

---

6-mavzu. Standartlashtirish va teхnik jihatdan tartibga solish 
6.1. O‘zbekistonda standartlashtirishning tarixiy jarayonlari 
6.2. Standartlashtirish bo‘yicha asosiy tushunchalar va ta’riflar 
6.3. O‘zbekiston Respublikasi “Standartlashtirish to‘g‘risidagi” qonuni 
6.4. Teхnik jihatdan tartibiga solishning asosiy maqsad va vazifalari 
6.5. Teхnik jihatdan tartibga solishning qonuniy asoslari 
6.6. O‘zbekiston teхnik jihatdan tartibga solish davlat tizimining tuzilmasi 
 
Kalit so‘zlar:
 
standart, standartlashtirish, meyyoriy hujjat, O‘zbekiston davlat standartlari, 
tashkilot standartlari, ma’muriy-hududiy standartlar, korхonalarning standartlari, teхnik jihatdan 
tartibga solish, teхnik reglament, savdodagi teхnik to‘siqlar, butunjahon savdo tashkiloti.
 
6.1. O‘zbekistonda standartlashtirishning tarixiy jarayonlari 
Markaziy Osiyo mamlakatlarining, xususan O‘zbekistonda standartlashtirishning 
boshlanishi haqida aniq bir raqamli vaqt va makonni keltirish avvalgi bo‘limning ba’zi bir 
holatlariga takror bo‘lishi tabiiy. Alloma donishmandlarimizning tarixiy asarlariga nazar 
solsangiz, bunga hech shubha qolmaydi. Qadimdan Eron va Turon Zaminida ishlab chiqarish 
munosabatlari, jarayonlari, savdo, iqtisodiy, ilmiy-texnik ishlari o‘zaro yaqin va chambarchas 
holatda olib borilgan. SHu munosabat bilan Eron mutaffakkiri Kaykovusning ХI asrda yozilgan 
“Qobusnoma” asaridan bir parchani eslash kifoya: 
“Hozirgi men yashayotgan zamonda inson 
qo‘l urgan har qanday ish bo‘lmasin ularni tartibsiz qoldirib bo‘lmas, har narsada tartibni 
anglash zarur”
. Har qanday sohada me’rosni (an’ana, odat, tarbiya) tartibli holatda qoldirilishini 
aniq tasdiqlagan. Kaykovus vaqti kelganda ko‘p ishga ulgurishni nazarda tutgan edi. Asarda 
san’at, haykaltaroshlik, musiqa va boshqa sohalarda inson faoliyati xulq-atvoriga qo‘yilgan 
talablar shu kunlarda ham o‘z ifoda va mazmuniga ega. Qadimgi allomalarimiz asarlaridagi va 
ota-bobolarimizning “etti o‘lchab, bir kes”, “o‘ylamasdan so‘zlama” kabi hikmatli o‘gitlari 
standartlashtirtish jarayonlarining elementlaridir. 
Standartlashtirish elementlari Turon zaminidagi mamlakatlar, xususan, O‘zbekiston 
mintaqasida bunyod etilgan noyob me’morchilik boyliklarida, standart g‘ishtlarni rango-rang 
bezaklar bilan uyg‘unlashgan o‘lchovlarda qo‘llanilishi insonni mahliyo qiladigan Go‘ri amir, 
Bibixonim, Pahlavon Mahmud, Хiva tashqi va ichki qal’alari, Ulug‘bek madrasasi, Kalon 
minorasi, Ko‘kaldosh madrasasi va boshqalarda mujassamlashgan.
Markaziy Osiyo mamlakatlari va O‘zbekistonda qadimdan: qadoq (400 g atrofida),