6-mavzu: qishloq xo’jaligi infratuzilmasining turlari va ahamiyati

Balans usuli rejalashtirishning eng asosiy usuli bo`lib, yer resurslari, mehnat resurslari, material resurslar va moliyaviy resurslar balanslarini tuzish orqali rejaning ayrim bo`limlari va ko`rsatkichlari o`rtasida muvofiqlik hamda muttanosiblik ta’minlanadi.

Variant yoki hisob-konstruktiv usuli asosida texnikaviy-iqtisodiy koeffitsiyentlarning, moddiy-pul xarajatlarining, tarmoqlararo va ishlab chiqarish elementlari o’zaro mutanosibligining turli variantlarini ishlab chiqish yotadi.

Me’yoriy-resurs usulida korxona ishlab chiqarish jarayonining asosiy omillari bo`yicha ishlab chiqarish salohiyatiga baho beriladi. Ishlab chiqarish salohiyati deganda korxonada mavjud mehnat, moddiy va moliyaviy resurslarning hajmi va ular o`rtasidagi o`zaro bog`liqlik va mutanosiblik darajasi tushuniladi.

Me’yoriy-resurs usuli qat’iy ravishda rejalashtirishning me’yoriy bazasiga tayanadi. Unga ilmiy asoslangan me’yorlar va me’yorlashtirish mezonlari kiradi. Me’yor deganda ma’lum bir texnikaviy-iqtisodiy ko`rsatkichlarning ilmiy jihatdan yo`l qo`yilishi mumkin bo`lgan chegaraviy miqdoriga aytiladi.

Maqsadli dasturlash usuli orqali korxonani rivojlantirishning asosiy vazifasi, maqsadi aniqlanib, uni hal qilishning vositalari va yo`llari ishlab chiqiladi. Bu usul uzoq muddatli istiqbol rejalarni ishlab chiqishda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo`ladi.

Iqtisodiy-matematik usul rejaning eng maqsadga muvofiq (optimal) variantlarini aniqlashda, iqtisodiy, tashkiliy hamda texnik jarayonlarni optimallashtirishda keng foydalaniladi. Masalan, ishlab chiqarish hajmlari va resurslar sarfining optimal variantlarini aniqlash kabilarda juda qo`l keladi.

Korxonalarda ichki rejalashtirish tizimi ko`rsatkichlari quyidagilar:

• xo`jaligining o`tgan yillarda erishgan ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish ko`rsatkichlari;
• ilmiy asoslangan me’yorlar;
• istiqbolda rivojlantirishning texnikaviy-iqtisodiy prognoz ko`rsatkichlari;
• hududiy xo`jalik yuritish tizimining shart-sharoitlari va usullari.