6 Маъруза Yarimo‘tkazgichlar va dielektriklarda kinetik xodisalar. Galvanomagnetik, termoelektrik va termomagnetik samaralar. Xoll samarasi

Jy=yxEx+yyEy+yzEz, (4’)

Jz=zxEx+zyEy+zzEz.

ёки қисқартма ёзувда

J=E, (,  = x, y, z), (4”)

бу ерда йиғинди такрорланувчи индекслар бўйича олиб борилаяпти деб ҳисобланади. Демак бу ҳолда зарядларни ташиш ҳодисаси ягона битта коэффициент билан эмас, балки  коэффициентлар мажмуи билан аниқланади ва улар иккинчи рангли электр ўтказувчанлик тензори компоненталари бўлиб ҳисобланади.

 Электронлар ва коваклар ҳаракатчанлиги.

  Металлар элементар электрон назариясига кўра электронларнинг охирги дрейф тезлиги қуйидагига тенг:

θох = a, (5)

бу ерда a – электроннинг электр майдони таъсирида олган тезланиши;  - электроннинг панжара билан кетма-кет икки марта тўқнашишининг ўртача вақти, яъни ўртача эркин югуриш вақти.

Навбатдаги ҳар бир тўқнашишдан сўнг тартибли ҳаракат йўқолади деб ҳисобласак бошланғич дрейф тезлик θо = 0 бўлади.

F = eE ва F = ma (6)

бўланлиги учун

(7)

Шундай қилиб ҳаракатчалик учун қуйидаги ифодага эга бўламиз:

n = e/2m. (8)

Нисбатан қатийроқ яқинлашиш, яъни электронларнинг тезликлар бўйича тақсимотини ҳисобга олсак қуйидги ифодага эга бўламиз:

Нисбатан қатийроқ яқинлашиш, яъни электронларнинг тезликлар бўйича тақсимотини ҳисобга олсак қуйидги ифодага эга бўламиз:

n = e/m. (9)

(9) формула (8) формуладан фақатгина марраждаги 2 сони билан фарқ қилади.

Агар (9) формулани яримўтказгичдаги бирорта йўналиш учун ишлатсак қуйидагига эга бўламиз:

(10)

бу ерда (n)i – электроннинг яримўтказгичдаги танланган йўналишдаги ҳаракатчанлиги (масалан, Si ва Ge учун изоэнергетик сирт эллипсоиднинг ўқи бўйича); mi – эффектив масса тензорининг танланган йўналишга мос келувчи компонентаси.