6 Laboratoriya ishi Mavzu Atom-absorbsion spektrometr yordamida oqova suv tarkibidagi og’ir metallarni aniqlash

G’ovak katodli lampani to’g’rilash.
Eritma tarkibidagi misni o’lchash uchun zarur bo’lgan g’ovak katodli lampa spektrometrning tegishli joyiga o’rnatilgan bo’ladi. Sizning vazifangiz lampa normal ishlashi uchun zarur kattaliklar to’g’ri tanlanganini tekshirib ishonch hosil qilishdan va bu tanlash qanday amalga oshirilishini o’rganishdan iborat. Buning uchun dasturning asosiy oynasidagi (1-rasm) lampalar faoliyatiga tegishli kattaliklar o’rnatiladigan «Lamps» oynasini ochib (2-rasm) “Lamp Info” blokning “Element” qatorining katagiga “Cu” simvoli yozilganligini, spektrning tegishli to’lqin uzunligi va lampa iste’mol qiladigan tokning qiymatlari to’g’ri tanlanganini tekshirib ko’ring. To’lqin uzunlik (Wavelength) 324,7 nm, tok kuchi (Peak Current) esa 10 mA bo’lishi kerak.

2-rasm. Alangalik atom-absorbsion spektrometrning asbob holatini ko’rsatuvchi oynasining “Lamps” sahifasi

Har bir lampa uchun elementning simvoli kiritilganda, lampa chiqaradigan eng intensiv monoxromatik nurning to’lqin uzunligi va maksimal tokning qiymati dasturning ma’lumotlar ba’zasidan avtomatik ravishda elementning simvoli ostidagi tegishli joylarga yoziladi. Agar bu ma’lumotlarni o’zgartirish zarur bo’lsa, “Data” menyusidan “Element Data” amalni tanlab ochilgan oynaning tegishli joylarida elementlar uchun saqlanayotgan ma’lumotlarni o’zgartirish mumkin.

Misni aniqlash uchun zarur bo’lgan lampa hozirgina o’rnatilgani uchun u optimal holatda turmagan bo’ladi. Shuning uchun asbobni holatini ko’rsatuvchi oynadagi “Lamps”ni bosib lampaning joyini optimallashtirishga o’ting (3-rasm). Oyna o’ng tomonining yuqorisida joylashgan “Auto” tugma yordamida lampalar o’rnatilgan diskni aylantirish va lampaning optimal holatini topish avtomatik ravishda amalga oshiriladi. “Auto” ning boshidagi va oxiridagi “<” va “>” kichkina tugmalarni bosib bu ishni “qo’l bilan” ham bajarish mumkin. Lampaning holatini u o’rnatilgan diskdagi lampaning joyini to’g’rilash uchun qo’yilgan vintlarni burab ham sozlash mumkin. Lampaning holatini to’g’rilash uchun diskning yuziga perpendikulyar (tik) qilib ikkita vint qo’yilgan. Ushbu vintlar orqali to’g’rilash energiyaning qiymatini kam o’zgartiradi, shuning uchun ko’pchilik hollarda bu ishni “Auto” tugma yordamida avtomatik rejimda bajarish yetarli. Lampaning holatini optimallashtirgandan keyin “Save” (saqlash) tugmani bosing. Lampaning holati kompyuter xotirasida saqlanadi va shu lampa yana tanlanganda uning joyi avtomatik ravishda o’rnatiladi.