6 Laboratoriya ishi Mavzu Atom-absorbsion spektrometr yordamida oqova suv tarkibidagi og’ir metallarni aniqlash

Ishni bajarish tartibi. O’lchashni boshlashdan avval spektrometrni sozlash va darajalash grafigini tekshirish kerak.
Erigan metallarni aniqlashda suvdan olingan namuna, tirqishlarining diametri 0,45 mkm bo’lgan membrana filtr orqali filtrlab olinadi. Filtrlangan namunaga azot kislota qo’shib eritmaning pH 2-3 ga etkaziladi va undagi metalning miqdori aniqlanadi.
Hajmi 500 sm³ bo’lgan analiz qilinayotgan suvdagi metallning umumiy miqdorini aniqlash uchun unga 5 sm³ azot kislota qo’shib keng ochiq stakanga quyiladi. Stakanni elektroplitkaga yoki qum hammomga qo’yib eritmaning hajmi 20-30 sm³ bo’lguncha asta-sekin bug’latiladi. Bug’latish vaqtida suv qaynamasligi va uning temperaturasi 85 ⁰C dan yuqori bo’lmasligi kerak. Keyin eritmani sovutib 50 sm³ hajmlik o’lchov kolbaga “oq lenta” filtr bilan filtrlab o’tkazish kerak.
Idishning devorlarini distillangan suv bilan chayqab uni ham kolbaga quyish kerak. O’lchov kolbasiga distillangan suv quyib eritmaning hajmi chiziqqacha yetkaziladi. Olingan eritmadagi har bir metalning konsentrasiyasini asbobni ishlatish bo’yicha qo’llanmaga muvofiq o’lchash kerak. Pipetka yordamida analiz qilinayotgan namunadan 5 mkl olib uni elektrotermik atomizatorning grafit pechiga tomizib grafit pechni dastur bo’yicha isitishni boshlash kerak. O’lchash natijalari olingandan so’ng kompyuterning monitorida analiz qilinayotgan eritmadagi elementning umumiy konsentrasiyasini hisoblash kerak. Analiz natijalarini ishlash vaqtida konsentirlashni yoki suyultirishni hisobga olish kerak.
Namunadagi metalning miqdori quyidagi formula orqali hisoblanadi:

Bu erda C – darajalash grafigi bo’yicha yoki darajalash koeffisiyentlarini ishlatish yordamida aniqlangan suvning analiz qilinayotgan namunasidagi metallning miqdori, mg/dm³; K – suyultirish yoki konsentirlashni hisobga oluvchi koeffisiyent.
Miqdoriy analiz natijalarini quyidagi ko’rinishda taqdim etish kerak: mg/dm³. (delta) kattalikni esa nisbiy xatoning qiymatlarini hisobga olib hisoblash kerak.