6-amaliy mashg’ulot. Mavzu: Xususiy vaziyatdagi tekisliklar Tekislikning o’zaro holati. Mashq’ulot rejasi

6.12-shakl.

• 
  rezbaning o'qi - vint sirti hosil bolgan sirtning o'qi;
  
• 
  rezbaning profili - rezbaning o'qi orqali hosil qilingan kesimdagi tishning chiqqan qismi shakli;
  
• 
  rezbaning yuqori va ostki qismi - vintli rezba sirtining yuqori qismi va ichki, ya'ni ariqchasining tub qismi;
  
• 
  rezbaning tashqi diametri (d) - yumaloq sirtga o'yilgan rezbaning tashqi diametri, teshikka o'yilgan rezbaning yuqori qismi ichki sirti (6.13-shakl);
  
• 
  rezbaning nominal diametri - rezba olchamini shartli belgilashda qollanadigan diametr;
  
• 
  rezbaning qadami (P) - rezbaning bir o'rami, ya'ni silindr yoki konus sirtiga nuqtaning bir marta aylanib chiqqandagi chizgan vint chizig'iga teng masofa;
  
• 
  rezbaning chiqishi (sbegi) - detaining silliq qismidan rezbaning to’liq o'yilgan joyigacha o'tgan masofa (6.13-shakl);
  
• 
  konussimon rezbaning keltirilgan o'rtacha diametri - tashqi yoki ichki konussimon rezbaning profili chiziqli va burchak elementlarining olchami bilan aniqlangan o'rtacha nominal diametr.
  

6.13-shakl.

Rezbali detallarning rezba o'yilgan qismida to’la proflli yuzasidan tashqari to'la bolmagan yuzasi mavjud bo'lib, uni rezbaning chiqishi deyiladi. Rezbaning chiqishi ikki xil boladi. Ular chiqish (sbeg) va xalqasimon ariqcha (protochka) deyiladi.

Profili to’la bolmagan rezbaning oxiri rezbaning chiqishi deyiladi va u chizmada rezba chegarasidan so'ng konturga yo'nalgan ingichka tutash chiziqda tasvirlanadi (6.14-shakl, b). Kerak bolganda chiqish olchami ko'rsatiladi (6.14-shakl, c). Rezba uzunligi chiqish (sbeg) siz ham ko'rsatilishi mumkin (6.14-shakl, a). Chiqishlar rezbaning tiralish (tayanch) yuzalarigacha bolgan to’la qirqilmagan t qismi 6.15-shakl, a,c yoki 6.15-shakl, b,d lardagidek tasvirlanishi mumkin. Chiqish o'rniga ishlangan xalqasimon ariqcha (6.16-shakl,a,b) rezba qirqish asbobining rezba qirquvchi qismi shu xalqasimon ariqchaga chiqadi. Xalqasimon ariqchalarning eni va chuqurligi rezbaning diametriga qarab o'yiladi. Tashqi rezbalar uchun xalqasimon ariqchaning duametri rezbaning ichki diametridan kichikroq bolishi lozim. Teshikdagi ariqchalarning diametri rezbaning tashqi (katta) diametridan kattaroq bolishi kerak. Rezba chiqishi va xalqasimon ariqchalarning olchamlari standart bilan belgilangan.