5-Mavzu. Nozogeografik tadqiqotlarda demografik bilimlarning qo’llanilishi

Tug’ilish muammosi hozirgi vaqtda sog’liqni saqlashda eng dolzarb muammolarning biridir. Tug’ilish — avlodni tashkil etadigan odamlar majmuasida yoki avlodlar majmuasi — aholi orasida bo’ladigan tug’ruq hollaridir. Tug’ilishning biologik asosi — odamning nasl berish layoqatidir.Eng ko’p qo’llaniladigan tug’ilish ko’rsatkichlari quyidagilar: Umumiy tug’ilish koeffitsienti — mazkur yilda tirik tug’ilib, ro’yxatga olingan bolalarning har 1 ming o’rtacha yillik aholi boshiga to’g’ri keladigan soni (aholining o’rtacha yillik soni yilning boshi va oxiridagi aholi sonlari yig’indisining yarmidir). Fertillik (pushtlilik) koeffitsienti - tirik tug’ilgan bolalarning farzand ko’radigan yoshdagi (odatda 15 — 49 yoshdagi) ayollarning o’rtacha yillik populyasiyasiga nisbati (lekin fertillik davrini 15 — 44 yosh deb belgilash tobora ko’proq rasm bo’lib bormoqda). Tug’ilishning yig’indi koeffitsienti 15 — 49 (yoki 15 —44) yashar ayollar uchun yoshga aloqador tug’ilish koeffitsientlarining yig’indisi. Yig’indi koeffitsient yosh koeffitsientlari qaysi yil uchun hisoblab chiqilgan bo’lsa, shu yilga tegishli tug’ilish darajasi saklanib qolganida har bir ayolning butun reproduktiv davr mobaynida nechta farzand tug’a olishini ko’rsatadi. Bu koeffitsientning kattaligi aholining yosh tarkibiga bog’liq bo’lmaydi va mazkur kalendar davrdagi tug’ilish darajasini ta‘riflab beradi.