5-мавзу: Илк ўрта асрлар ўзбек давлатчилиги: ижтимоий-сиёсий, иқтисодий ва маданий ҳаёт

муставфий – молия вазири
мухтасиб – тош-тарозу, нарх-наво ва мафкура назоратчиси
оталиқ – дастлаб салжуқийлар сулоласи даврида (1038-1194 йй.) хон эътиборини қозонган кишиларга берилган мансаб. Оталиқ. -“Ота ўрнига ота” деган мазмунга эга бўлиб, унинг вазифаси шаҳзода ёки хонзодаларни тарбиялаш ва улар ихтиёридаги улусни балоғатга етгунларига қадар бошқаришдан иборат бўлган.
пойкор – кичик мироб, қишлоқ мироби
рабод – мусулмон Шарқидаги ўрта аср шаҳарларининг савдо ва ҳунармандчилик дўконлари жойлашган қисми. Рабодлар VII-VIII асрларда пайдо бўлиб, шаҳарларнинг арки ёки шаҳристоннинг атрофига қурилган.
работ – ғозийларга мўлжалланиб қурилган махсус бинолар. Работ фақат қўрғон, истеҳкомгина эмас, шу билан бирга меҳмонхона (карвонсарой) маъносида ҳам тушунилган.
сардоба (обдон) – пишиқ ғиштдан қурилган гумбазли ҳовуз; сувхона.
саффорийлар – Саффорийлар давлатида ҳукмронлик қилган сулола. Саффорийлар номи унинг асосчиси Ёқуб ибн Лайс ал-Саффор номидан олинган.
салжуқийлар – XI-XIV аср бошида Яқин ва Ўрта Шарқдаги бир неча давлатларда ҳукмронлик қилган сулола. Сулола номи кўчманчи турк-ўғуз қабиласи бошлиғи Салжуқ номидан олинган.
соҳиби шуҳрат – ҳарбий вазир
сулола – бир уруғдан ёки авлоддан тарқалган подшоҳлар ёки хонлар насли. Масалан, сомонийлар, аҳамонийлар, ғазнавийлар ва ҳ.к.
такин – вилоят ноиблари
“тамғачхон” – хонлар хони
таштдор – султоннинг ювинишида зарур бўлган ашё ва нарсаларни сақловчи шахс.
тоҳирийлар – Тоҳирийлар давлатини бошқарган сулола. Асосчиси – Тоҳир ибн Ҳусайн.
устоздор – барча хўжалик ишлари: отхона, ошхона, новвой, сарой хизматкорлари устидан идора ишларини амалга оширган сарой аъёни.
ушур – ҳосилнинг 1/10 ҳисобидаги солиғи
хирож - ҳосилнинг 1/3 ҳисобидаги солиғи
шайхулислом – дин ва илм пешвоси
шаҳристон – ўрта асрларда Шарқдаги шаҳарларнинг маркази, яъни мудофаа девори билан мустаҳкамланган шаҳарнинг асосий қисми. Шаҳристонда сарой, жоме масжиди, ёпиқ ёки очиқ бозор, бош майдон – регистон, муҳим маъмурий бинолар, ҳукмдор ва унинг яқинларини қўрғонлари, шунингдек, оддий аҳоли хонадонлари ва бошқалар бўлган.