5-Mavzu: Buxoro viloyati madaniy meros obyektlari. O`zbek milliy to`ylari. Reja

Koʻkaldosh 
madrasasi
— Oʻzbekiston 
Respublikasi Buxoro 
viloyati Buxoro shahrining tarixiy markazida, Labihovuz ansamblining shimolida joylashgan 
2 qavatli madrasa inshooti. 
Buxoro xonligining poytaxtida 1568/69-yilda Qulbobo koʻkaldosh tomonidan bunyod etilgan 
madrasa, shu davrdan boshlab, hozirgi kungacha Markaziy Osiyoning eng yirik madrasasi 
maqomini oʻzidan saqlab turibdi. 
Buxoro xonligi, Buxoro amirligi va Buxoro xalq sovet respublikasining
[2]
 oʻziga xos Fanlar 
akademiyasi (Dor ul-fununi) boʻlgan
[3]
. 
Hozirda Buxoroda eng ogʻir ahvolda qolib ketgan madaniy meʼros obʼyektlaridan biri boʻlib, 
unda ayollar goʻzallik saloni, video-montaj ustaxonasi, ofislar, doʻkonlar, hunarmandchilik 
ustaxonasi va hujra-muzeyi joylashgan. Aksariyat hujralari taʼmirtalab ahvolda qolib ketgan. 
Sitorai 
mohi 
xosa
- Buxorodagi mangʻitlar sulolasining 3 avlodiga mansub saroy — bogʻ. Buxorodan 4 
km shimolda. 
Dastlabki binolar Nasrullaxon (1826—60) 
va Muzaffarxon (1860 
— 85) 
hukmronligi davrida qurilgan. Abdulahadxon hukmronligi davri (1885—1910)da saroy va 
xushmanzara bogʻ barpo etilgan. Amir Olimxon hukmronligi davri (1910—20)da yangi saroy 
qurilgan. 
S.M.X. maydoni 6,7 ga boʻlib, eski 
saroy, gʻisht toʻshalgan 
3 hovli va 
koʻpgina xonalardan iborat. Bu yerdagi amir Muzaffarxon mehmonxonasi keng, baland zali, 
ikki tomondagi bolxonali ayvonlari, yevropacha eshik va derazalari bilan ajralib turadi. Uch 
qismga boʻlingan murabba tarhli xonani tashkil etuvchi Abdulahadxon xonasi birbiriga 
qaramaqarshi joylashtirilgan va bir xilda bezatilgan 2 zal oʻrtasidagi baland supa orqali 
birlashtirilgan. 
Supaning gʻarb tomoniga shohnishin taxt oʻrnatilgan. 
Eski 
saroy sharqidagi amir 
Olimxonning 
bosh qarorgohi — 
yangi 
saroyga ravoqli muhtasham darvoza oʻrnatilgan. 
Darvoza 
ustidagi 
ravoq Oʻrta 
Osiyo binolariga xos boʻlmagan shaklda ishlangan, yon qismlari sirlangan, toʻq qizil, 
koʻk, gunafsha va havo rang koshin bilan qoplangan. Anʼanaviy sirkori parchinlar bilan 
birga Rossiyadan keltirilgan kafel qoplamalardan ham foydalanilgan. Darvozaning tepa 
qismiga 
ganchdan guldon shaklidagi bezaklar ishlangan. Yogʻochdan qilingan 
ikki tabaqali darvozaga milliy naqshlar oʻyilgan va mis gul mixlar bilan mustahkamlanib, 
nafis guldor zulfin oʻrnatilgan. Darvozaxonadan tashqi hovliga oʻtiladi. Hovlining 3 tomoni 

---

ayvon bilan oʻralgan. Darvozadan kirishda oʻng qoʻlda kichkina favvora bor. Katta ayvon 
hovlining shim. tomonida, gʻarb tomonida oqsaroy, jan. tomonida esa oynavand ayvon, kutish 
xonasi va amirning qabulxonasi joylashgan. Binoga kiraverishda Gʻozgʻon marmaridan usta 
Abdurahim yoʻnib ishlagan sher haykallari bor. Amir qabulxonasi daxlizi devorlari ganchdan 
naqshdor 
qilib 
bezatilgan. Namoyonlariga naqqosh usta 
Oqsaroy ichkarisi Sharqning 
jimjimador, 
nafis 
naqshlari 
jozibador 
gullari 
bilan 
uygʻunlashgan. 
Devorning koʻzgulardan iborat boʻlishi va gulganchdan ishlangan bezaklarning koʻzni 
qamashtiradigan darajada oqligi xonani kurkam qilib koʻrsatadi. Oqsaroy 2 yil mobaynida Us 
t a Shirin rahbarligida (25 — 30 kishi tomonidan) qurilgan va pardozlangan. Yangi 
saroy rus muhandislari Sakovich va Margulis rahbarligida qurilgan. Qabulxona Yevropa 
uslubida biridan ikkinchisiga oʻtiladigan qilib qator joylashtirilgan. Yangi saroyning 
kiraverishi boqqa tutashib ketgan. Bogning shimoliy qismida haram joylashgan. Uning 
gʻarbida haram xizmatkorlari uchun xonalari boʻlgan kichik hovli bor. Haram 2 qavatli va 
yarim doira shaklida qurilgan. Mahalliy meʼmorlik anʼanalarini oʻzida saklab qolgan. 
Bogʻning qoq oʻrtasida 8 xonali koʻshk bor. Uning xonalari 8 qirrali qilib qurilgan 
mehmonxona atrofida joylashgan. Oshxonaning devorlari tilla va kumush suvi yugurtirib 
bezatilgan. Koʻshkning janubida toʻgʻri burchakli devori tokchali katta xona boʻlgan. Qolgan 
boshqa xonalar yotokxona va xizmatkorlar uchun moʻljallangan. Bogʻning janubida ikki 
qavatli masjid, katta hovuz qurilgan (1917—18). Hovuz kulrang Gʻozgʻon marmari bilan 
qoplangan. Binoning ichida uzun yoʻlak boʻlib, xonalari faqat bir tomondan shamollatilgan. 
Hoz 
S.M.X.da Buxoro 
davlat 
meʼmoriybadiiy 
muzeyqoʻriqxonasi, dam 
olish 
uyi va bolalar sanatoriysi joylashgan.