5-Mavzu: Buxoro viloyati madaniy meros obyektlari. O`zbek milliy to`ylari. Reja

Ulugʻbek madrasasi 
1405-yil bahorida, Amir Temur oʻlimidan keyin, taxt uchun oʻzaro urushlar arafasida Mirzo 
Ulugʻbek va Ibrohim Sulton oʻz xazinalari va vasiylari bilan birga Buxoroga qarab yoʻlga 

---

chiqishadi va Ark qalʼasida toʻxtashadi. Oʻsha davrda Arkning hali ishlab turgan sharqiy 
darvozali qismini Mirzo Ulugʻbek, gʻarbiy darvozali ikkinchi qismini Ibrohim Sulton egalladi. 
Bu yerda ular bir oy davomida shahar devorlari va darvozalarini mustahkamlash bilan 
mashgʻul boʻlishadi. Keyinchalik esa Shohrux Mirzo — Mirzo Ulugʻbekni 
poytaxti Samarqand va 
ahamiyati 
jihatidan 
ikkinchi 
shahri 
Buxoro 
boʻlmish Movarounnahr noibi etib tayinlaydi. 1417-yili Buxoro shahrida Ulugʻbek 
madrasasi qurilishi nihoyasiga yetkazildi. Bu bino uning ilk qurilishlaridan biri boʻldi. Biroq 
maʼlum sabablarga koʻra Mirzo Ulugʻbek buyurtmachi sifatida yangi madrasani faqat 1419-yil 
noyabridagina oʻz koʻzi bilan koʻrdi. Mirzo Ulugʻbek oʻz madrasasida toʻxtadi, talabalar va 
boshqa 
„munosib kishilarga“
sovgʻa-salom ulashdi. Buxorodagi Masjidi Kalon ham, uning 
davrida toʻliq taʼmirlandi. Mirzo Ulugʻbekning sobiq otaligʻi, Xorazm noibi Amir 
Shohmalik Mirzo Ulugʻbek uchun Buxoroga oʻzining navkarlarini joʻnatdi. 1421/22-yili Mirzo 
Ulugʻbek Buxoroda Tibetdan kelgan elchilarni qabul qildi. 1428/29-yili zarbxona qurilishi 
ishlari bilan shugʻullandi, Buxoro zarbxonasi bir necha oʻn yillar mobaynida butun 
Movarounnahrni mis chaqalar bilan taʼminlab keldi. 
Mirzo Ulugʻbek oʻldirilgandan soʻngra Movarounnahrdagi Temuriylar davlatiga 
avvaliga Sulton Abusaid Mirzo, keyin esa Sulton Ahmad Mirzo hukmdorlik qilishdi. Ular 
davlat boshqaruv ishlarini oʻz murshidi — naqshbandiya tasavvuf tariqati peshvosi Xoja Ahror 
Valiy rahnamoligi ostida amalga oshirgan edi. Buxoroda esa Temuriy sultonlar nomidan 
temuriy Tarxonlar hokimiyat yuritardi. Tarxonlarning shahardagi faoliyati izlari hozircha 
aniqlangani yoʻq. Faqat shu narsa aniqki, Buxoroda ikkita hammom Xoja Ahrorga qarashli 
boʻlgan, ulardan tushgan daromad muassisi, uning avlodlari va Samarqandda oʻzi asos 
solgan Xoja Ahror madrasasi foydasiga kelib tushar edi. 
Buxoro yirik ilmmaʼnaviyat, maʼrifat markazlaridan. 1996 yil martdan Oʻzbekiston 
Fanlar akademiyasi Samarqand boʻlimining Buxoro mintaqaviy markazi faoliyat 
koʻrsatmoqda. 1997 yilda 3 oliy oʻquv yurti (davlat unti, oziq-ovqat va yengil sanoat 
texnologiyasi instituti, tibbiyot instituti), 5 kollej, 3 akademik litsey, tarix faniga ixtisoslashgan 
maktab, 47 umumiy taʼlim maktabi, 89 maktabgacha tarbiya muassasalari, 28 ommaviy 
kutubxona, Buxoro davlat meʼmoriybadiiy muzey koʻrikxonasi, 2 teatr mavjud. „Buxoro 
haftanomasi“ gaz. chiqadi (adadi 2000). 
1997 yilning Oktyabrida Buxoro shahrining 2500 yilligi Oʻzbekistonda keng nishonlandi. 50 
dan ortiq tarixiy-meʼmoriy obidalar taʼmirlandi, yangi istirohat bogʻlari, xiyobonlar barpo 
qilindi.
[27]
 
Buxoro — o‘rta asrning 140 dan ortiq arxitektura yodgorliklarini o‘zida saqlagan 
„muzey shahardir“. Koʻp asrlar avval qurilgan Poi Kalon, Qo‘sh Madrasa, Somoniylar 
maqbarasi, minorai kalon kabi ansambllar bugungi kungada ham barchaning diqqatida.