4-tema. Házirgi ádebiy processte proza Jobası: Kishi epikalıq janrlarǵa sholıw

1.
 
Povest janrındaǵı kórkemlik izleniwshilik 
Bul dáwirde povest, gúrriń janrlarında da bir qatar shıǵarmalar júzege keldi. 
Ásirese, povest janrında bir qatar janrlıq hám kórkemlik izlenisler júzege keldi.
S.Ismaylovtıń «Payǵambarlar hám shaytanlar», M.Nızanovtıń «Eki qanxor» 
povestleri burın qaraqalpaq ádebiyatında onshelli rawajlanbaǵan baǵdarlarında 
dóretildi. G.Esemuratovanıń «Duwdendegi dápter», «Gónergen súrenler» povestleri 
dáwir haqıyqatlıǵın batıl ashıp beriwi menen qunlı. S.smaylovtıń «Bizler bir úyde 
jasaymız» atlı povesti ilimiy fantastika janrında jazıldı. Ulıwma S.İsmaylov 
qaraqalpaq prozasın jańa janrlar menen bayıttı. Bul salada izlenisler alıp bardı. 
M.Nızanovtıń «Aqshagúl» povesti házirgi dáwir problemalarına arnalǵan. Usı 
dáwirde qaraqalpaq prozasın, anıǵıraq aytqanda, povest hám gúrriń janrların 
rawajlandırıwǵa, tiykarınan alǵanda, jas jazıwshılardıń ornı girewli boldı. 
Ózbek ádebiyattanıwında povest janrınıń sońǵı dáwirdegi rawajlanıw baǵdarları, 
jetiskenlik hám kemshiliklerine arnalǵan Q.Yоldoshevtiń «Ózbek prozasınıń 
shuǵlaları» hám «Povestler kelbeti»
15
, B.Kárimniń «Jetik shıǵarmalar arzıwı» hám 
«Mazmunnıń sáwleleniwi»
16
h.t. basqa ádebiy sın maqalaları járiyalandı. Bul 
miynetlerde ózbek povestiniń búgingi rawajlanıw baǵdarları ilimiy tallawlar arqalı 
14
Drabbl haqqında keltirilgen ilimiy-teoriyalıq hám ádebiy sın pikirler qaraqalpaq ádebiyattanıwında dáslepki mártebe 
mına maqalada beriledi: Cагидуллаева Ж. Қарақалпақ әдебиятында драббл жанры. // Ҳәзирги қарақалпақ 
филологиясының әҳмийетли мәселелери. Нӛкис, «Qaraqalpaqstan», 82-85-б.б. 
15
Йўлдошев Қ. Ўзбек насри уфқлари // Ёниқ сўз. – Тошкент: Янги аср авлоди, 2006. - 35-47 б.; Қиссалар 
қиѐфаси // Бул да сонда, - 120-130 б. 
16
Карим Б. Баркамол асарлар орзуси // Ўзбекистон адабиѐти ва санъати газетаси. – Тошкент, 2006. - № 20. 19 
май; Ўша муаллиф. Моҳиятнинг намоѐн бўлиши (Ёшларнинг айрим қиссаларига бир назар) // Мустақиллик 
даври адабиѐти. Адабий-танқидий мақолалар, бадиалар. Тошкент, Ғ.Ғулом, 2006. 259 -273 б. 

---

12 
ashıp beriledi. Sonday-aq, ǵárezsizlik dáwirindegi ózbek prozasınıń, sonıń ishinde 
ózbek povestiniń rawajlanıw baǵdarları ózbek ádebiyattanıwında ǵalabaxabar 
qurallarında járiyalanǵan ádebiy sın maqalalarda óz sáwleleniwin taptı
17
.
Qaraqalpaq ádebiyattanıwında povestler tuwralı pikirler J.Bazarbaev
18
, 
Q.Orazımbetov, H.Ótemuratova, P.Nurjanov, M.Turdımuratova, J.Saǵıydullaeva 
h.t.basqalardıń ádebiy sın maqalalarında ushırasadı. 
«Sońǵı jıllar dawamında jazılǵan jaslar povestleriniń úlken bólegi dástúriy 
prozamız uslubında dóretilgen. Bulardıń arasında mazmunına kóre kórkem-
estetikalıq jaqtan jetik, oqıwshınıń qálbin lárzemge salatuǵın, onıń oy-kózqarasları 
hám kórkem pikirlew tárizine óz basım kúshin ótkere alatuǵın bir qansha povestler 
bar. Bul povestlerdiń teması, mazmunı da hár qıylı: oylandıratuǵın hám yumorlıq, 
ıshqıy hám fantastikalıq, tariyxıy hám hújjetli…»
19
dep jazadı ózbek ádebiyatshısı 
B.Karim ǵárezsizlik dáwirindegi ózbek povestleri haqqında.
P.Nurjanov hám M.Turdımuratovalar «Ustaz» gazetasınıń 2003-jılǵı 47-48 
qospa sanında (4-dekabrde) járiyalaǵan «Házirgi qaraqalpaq povestin izertlewdiń 
ayırım máseleleri» dep atalǵan maqalasında házirgi dáwirde óziniń kórkemlik 
qurılısında epikalıq hám dramalıq sıpatlardı jámlegen povestlerimiz de barshılıq. Olar 
úlken bir kórkemlik baǵdarǵa aylanbaqta» dep jazadı. Qaraqalpaq ádebiyatında 
bunday kórkemlik ózgeshelikler, ásirese, M.Nızanovtıń sońǵı dáwirde dóretilgen 
povestlerinde kóbirek ushırasadı.