4-nji tema. SÖZlem agzalary, SÖzlemiň baş agzalary meyilnam a: Sözlemiň baş agzalary barada maglumat Eýe Habar. Sada we goşma habar

Meniň şu gün bir zat küýüme düşdi.
Bulardan başga-da sanlar aşakdaky ýaly ýagdaýlarda öz yzlaryndan gelen söz bilen eýe bolýarlar.

1. 
   Sanlar belli bir ýöňkemede gelen “sany, düýp, däne” sözleri
   

bilen birlikde eýe bolýarlar. Meselem:
Studentleriň alty sanysy fizikadan gowy baha aldy.
Üzümleriň dört düýbi eýýäm gögeripdir.

2. 
   Sanlar ölçeg adyny aňladýan we belli bir ýöňkemede gelen söz-
   

ler bilen gelende, ikisi birlikde sözlemiň eýesi bolýar. Şeýle bolanda, onuň öňündäki sözeýelik düşümde bolup, şonuň tarapyndan aýyklanýan söz tutuş zadyň belli bir bölegini, mukdaryny görkezýär. Meselem:
Ýüzüň ýarysy elli.
Bu gawunyň bir käsesi iki adamy doýrar.
3. Çalyşmalardan. Türkmen dilinde çalyşmalar eýe bolup, häli şindi ulanylýarlar. Olaryň eýe bolup ulanylyşy aşakdaky ýaly bolýar.

1. 
   At çalyşmalary birlik we köplük sanda gelip, sözlemde eýe hyz-matyny erine etirýärler. Meselem:
   

Men onuň göwnüne deger ýaly sorag bermedim ahyryn.
Sen näme üçin meniň sözümi başga ýana burýarsyň?

Eger sözlemiň habary işlikden ýa-da işliklerden bolan isimler-

den bolup, birinji we ikinji şahsa degişli bolsa, onda at çalyşmala-ryndan bolmaly eýe (men, sen, biz, siz) şol sözleme gönüden-göni gatnaş-manda-da, eýäniň şolardygyny aňlatmak bolýar. Meselem:
Indi dilini tapan bolsaň gerek.
Bu mysallaryň birinjisinde “biz”, ikinjisinde bolsa “sen” sözi eýe bolup geldi, ýöne ol eýeler sözlemiň daşyndadyr.
2) Görkezme çalyşmalary belli bir ýöňkemeli we ýöňkemesiz. Bir-lik hem köplük sanda gelip, sözlemiň eýesi bolýarlar. Meselem:

• 
  Bu näme boldugyka?
  
• 
  Seniň munyň hak gürrüň.
  

3. 
   San we gaýdym çalyşmalary esasan belli bir ýöňkemede gelen-
   

lerinde , sözlemiň eýesi bolup bilerler. Meselem: