4-modul. Uch fazali tok elektr zanjirlari

4-modul. Uch fazali tok elektr zanjirlari
4-Mavzu. Uch fazali EYUK, kuchlanish va tok sistimasini xosil kilish.
Uch fazali iste’molchilarni “yulduz” va “uchburchak” usullarida ulash.


Reja:
1. Umumiy tushunchalar.
2. Uch fazali EYUK, kuchlanish va tok sistimasini xosil kilish.Iste’molchilarni to’rt simli yulduz usulida ulash. Faza va liniya kuchlanishlari orasidagi nisbat
3. Iste’molchilarniuch simli “yulduz” va “uchburchak” usulida ulash

Bir fazali tok o‘zgaruvchan tokning barcha afzalliklariga ega bo‘lishiga qaramay, halq xo‘jaligida keng qo‘llanilishiga uning ayrim kamchiliklari to‘sqinlik qiladi. Masalan, bir fazali tok yordamida aylanuvchi magnit maydonini hosil qilib bo‘lmaydi. Bunday maydon esa o‘zgaruvchan tokda ishlovchi barcha dvigatellarning “yuragi” hisoblanadi. Texnologik qurilmalarni harakatga keltirish uchun ishlatishga qulay va ishonchli bo‘lgan katta quvvatli o‘zgaruvchan tok dvigatellarini yaratish esa faqat ko‘p fazali tok orqali amalga oshiriladi.

1891 yilda rus injeneri M. O. Dolivo-Dobrovolskiy uch fazali tok sistemasini ishlab chiqib, uni mazkur dvigatellarni ishlatishga tadbiq yetdi. Bu sistema hozirgi vaqtda yelektrlashtirish sohasida butun dunyoga tarqalgan sistemaga aylandi. U fazali tokning keng ko‘lamda ishlatilishi quyidagi sabablar bilan bog‘liq:
1. Elektr yenergiyasini uch fazali tok sistemasi yordamida uzoq masofalarga uzatish uni fazalar soni boshqacha bo‘lgan o‘zgaruvchan tok bilan uzatishga qaraganda iqtisodiy jihatdan birmuncha tejamli hisoblanadi. Chunki elektr energiyasi uch fazali tok sistemasi bilan uzatilganda uzatish liniyalariga sarf qilinadigan rangli metall uni bir fazali tok sistemasi bilan uzatishdagiga qaraganda 25% kam sarf bo‘ladi.
2. Uch fazali tok sistemasining asosiy elementlari hisoblangan uch fazali asinxron dvigatel va transformatorlarning tuzilishi oddiy, ishlatishga qulay bo‘lib, ishonchliligi hamda tejamliligi
3. Bir yo‘la ikkita ishchi kuchlanish, ya’ni faza kuchlanishi U_F va liniya kuchlanishi U_L ning borligi, turli nominal kuchlanishdagi iste’molchilarni ulash imkoniyati faqat ko‘p fazali (shu jumladan, uch fazali) sistemaga xosdir.
4. Agar uch fazali EYuK (yoki kuchlanish) sistemasiga simmetrik yuklama ulangan bo‘lsa, uning oniy quvvati har qanday vaqt uchun o‘zgarmas bo‘ladi.