4-mavzu sifat, son so’z turkumlari (2 soat) reja

-li/-lu affiksi. Lab unlisi bilan kelgan -lu varianti odatda tarkibida (oxirgi bo`g`inida) lab unlisi bo`lgan so`zlarga qo`shiladi. Lekin uning aksicha bo`lish hollari ham kuzatiladi: ay yuzlu dilbar (MN, 302 a), tatlu xurma (Taf., 18 a), ko’zlari surmalu,.. o’ttuz uch yashlu (Taf., 69 a), nargis ko’zli, shirin so’zli (MN, 308 6), yazuqli Sakkakiy (Sakk., 17 6).

-li/-lu affiksi. Lab unlisi bilan kelgan -lu varianti odatda tarkibida (oxirgi bo`g`inida) lab unlisi bo`lgan so`zlarga qo`shiladi. Lekin uning aksicha bo`lish hollari ham kuzatiladi: ay yuzlu dilbar (MN, 302 a), tatlu xurma (Taf., 18 a), ko’zlari surmalu,.. o’ttuz uch yashlu (Taf., 69 a), nargis ko’zli, shirin so’zli (MN, 308 6), yazuqli Sakkakiy (Sakk., 17 6).

Bu affiks bilan yasalgan sifatlar ham so`z o`zagidan anglashilgan predmet, belgi, xususiyatga egalikni bildiradi. Mas: Bular xalqlar ichinda qattiq ko’ngullu turur (Taf., 45 6). Kel, ey ay yuzlu dilbar, tut birar qush (MN, 302 a). Ulug` davlatli... bolg`usi turur (Sh. tar., 14). Hurmatli gazet oqug`uchilarg`a ma’lum (Furq. II, 154).

«Tafsir»da bu affiks takrorlanib qo`llanib (-li~-li), bog`lovchi vazifasini ham bajargan. Mas: Yetti tunli-kunli ul bo’stan ichinda qaldi (Taf., 12 a). Azrilmaqliq turur menli-senli ara (Taf., 11 a). Bu misollarda tunli-kunli, menli-senli formalari «tun va kun», «men va sen» ma’nosida bo`lib, bundagi –li~-li bog`lovchi vazifasida kelgan.

«Tafsir»da bu affiks takrorlanib qo`llanib (-li~-li), bog`lovchi vazifasini ham bajargan. Mas: Yetti tunli-kunli ul bo’stan ichinda qaldi (Taf., 12 a). Azrilmaqliq turur menli-senli ara (Taf., 11 a). Bu misollarda tunli-kunli, menli-senli formalari «tun va kun», «men va sen» ma’nosida bo`lib, bundagi –li~-li bog`lovchi vazifasida kelgan.

-li/-lu affiksi -lig‘/-liq//-lig/-lik (-lug`/-luq //-lug/-luk) affiksidan rivojlangan. Yuqorida aytilganidek, -lig’/-liq//-lig/-lik affiksi o`tmishda ham ot yasovchi, ham sifat yasovchi vazifasini bajargan -li/-lu affiksi shakllangach, -lig`/-liq//-lig/-lik affiksining funksiyasi chegaralanib, asosan, ot yasash vazifasini bajaradigan bo`lgan.