4-mavzu: Operatsion faoliyatni ifodalovchi ko’rsatkichlarni tahlil qilish

guruh	Aktiv	Balans satrlari	guruh	Passiv
Balans satrlari
1	2	3	4	5	6
A1	O‘ta tez pulga	320+..+370-satr Nsl-shakl	P1	Zudlik bilan	600-satr jNs>1 -shakl

	aylana- digan aktivlar 2 oygacha			to’lanadi- gan majburi- yatlar, 2 oygacha
A2	Tez sotiladi- gan aktivlar, 2 oydan 6 oygacha	210+211-satr Nel-shakl	P2	Qisqa muddatli majburi- yatlar, 2 oydan 6 oygacha	620+660+730 +740 Nel-shakl
A3	Sekin sotiladi- gan aktivlar	030+140+190+20 ONel-shakl	P3	Uzoq muddatli passivlar, 6 oydan 1 yilgacha	490-satr Nel-shakl
A4	Qiyin sotiladi- gan aktivlar 1 yildan oshiq	012+022+100+21 1 Nel-shakl	P4	Doimiy passivlar 1 yildan oshiq	480-satr Nel-shakl

Balansning mutlaq likvidligini aniqlash uchun bir yo‘la quyidagi holatga erishish lozim:

A1 >P1 A3 >P3

A2 > P2 A4 < P4

Balansning likvidligi va to‘lovga layoqatliligini tahlil qilish ehtiyoji korxona moliyaviy mablag‘larda cheklanganligi, shuningdek, investorlar, aksiyadorlar va turli kreditorlar uchun to‘lovga layoqatliligini aniqlash zaruriyati munosabati bilan yuzaga keladi. Balansning likvidligini tahlil qilishda korxonaning to‘lash qobiliyati ham baholanishi zarur.

Korxonaning to‘lov qobiliyati eng muhim ko‘rsatkich hisoblanib, u korxonaning moliyaviy holatining barqarorligini ifodalaydi.

To‘lov qobiliyati deganda, xo‘jalikning muddati kelgan toTov majburiyatlarini bajarish uchun zarur bo’lgan mablagTaming yetarli yoki kamchiligini aniqlash tushuniladi.

ToTov mablagTariga pul mablagTari, jo‘natilgan tovar va mahsulotlar qiymati (hali pul kelib tushmagan), debitor sotishdan tushgan tushum va boshqalar kiradi. Shuningdek, qisqa muddatga olingan ssudalar ham vaqtincha toTov majburiyatlarini amalga oshirish uchun manba bo’lishi mumkin. Qimmatli qog‘oz, aksiya, obligasiya sotishdan olingan mablag‘ va qo‘shma korxonalar qatnashishidan kelgan daromadlar ham toTov majburiyatlarini bajarishdagi manba bo’lishi kerak. ToTov majburiyatlariga mol yetkazib beruvchi va pudratchilarga, byudjet va sug‘urtaga, mehnat haqi, turli hil kreditorlarga bo’lgan qarzlar kiradi. Korxonaning ma’lum bir kundagi toTov qobiliyatini aniqlash uchun shu muddatdagi toTov majburiyatlari bilan mablagTar solishtiriladi. Korxonaning toTov qobiliyatini ega bo’lishi muhim va bu uning o‘z vaqtida zarur bo’lgan qarzlami qaytarish imkoniyatlarini belgilaydi.

Korxona balansi likvidligini aniqlash maqsadida balansning maTum moddalari va moliyaviy hisobotning boshqa turlarini aks ettiruvchi koeffisiyentlar tarzidagi ko‘rsatkichlami butun bir tizimi hisoblab chiqiladi. Balansni toTov qobiliyatini ifodalovchi ko‘rsatkichlar bo’lib, quyidagilar kiradi: