|
5.6-jadval
Moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlarini hisob-kitob usuli
Ko‘rsatkichlar
|
Norma
|
Aniqlash tartibi
|
1
|
2
|
3
|
l.Qarzga olingan va o‘z mablag‘larining nisbati
|
<1
|
l-shakl.770 satr
l-shakl.480 satr
|
2.Korxona jami mulkida asosiy va moddiy aylanma mablag‘laming ulushi.
|
>0,5
|
1-shakl 130+140 satr
1-shakl. 400 satr
|
3.Korxona jami mulkida asosiy vositalami ulushi
|
>0,3
|
1-shakl. 130 satr l-shakl.400 satr
|
4.0‘z mablag‘lari bilan ta’minlanishi
|
>0,1
|
l-shakl.480-130 l-shakl.390 satr
|
5.Korxona to‘lov qobiliyati
|
>2,0
|
l-sh.390-2a-sh.7 ustun
1-shakl. 600 satr
|
6,Uzoq muddatli qo‘yilmalar tarkibi
|
>0,1
|
l-shakl.570+580
1-shakl. 130 satr
|
7. Jalb qilingan kapital tarkibi
|
<0,1
|
l-shakl.570+580
1-shakl. 770satr
|
8.O‘z kapitalini uzoq muddatli majburiyatlarga
nisbati
|
|
l-shakl.480 satr
1-shakl. 570+580 satr
|
9.Joriy aktivlaming qarzga olingan kapitalga nisbati
|
>1,0
|
l-shakl.390 satr
1-shakl. 770 satr
|
10.Uzoq muddatli qarzlami o‘z kapitaliga nisbati
|
<1,0
|
l-shakl.570+580 satr
1-shakl. 480 satr
|
Endi, korxona amaliy ma’lumotlarini qo'llagan holda korxonaning moliyaviy barqarorligi ko‘rsatkichlari tahlilini quyidagi jadvalda havola qilamiz, (5.7-jadval).
Koeffisiyentlar
|
Norma
|
Yil boshiga
|
Yil oxiriga
|
O‘zgarishi (+,-)
|
1 .Qarzga olingan va o‘z mablag‘lari- ning nisbati
|
<1
|
0,3
|
1,2
|
+0,9
|
2.Korxona jami mulkida asosiy va moddiy aylanma mablag‘laming ulushi.
|
>0,5
|
0,8
|
0,7
|
-o,i
|
3.Korxona jami mulkida asosiy
vositalami ulushi
|
>0,3
|
0,3
|
0,4
|
+0,1
|
4.0‘z mablag‘lari bilan ta’minlanishi
|
>0,1
|
0,6
|
0,7
|
+0,1
|
5.Korxona to‘lov qobiliyati
|
>2,0
|
2,9
|
3,1
|
+0,2
|
6.Uzoq muddatli qo‘yilmalar tarkibi
|
>0,1
|
-
|
-
|
|
7.Jalb qilingan
kapital tarkibi.
|
<0,1
|
|
-
|
-
|
8.0‘z kapitalini
uzoq muddatli
majburiyatlarga nisbati
|
|
|
•
|
|
9.Joriy aktivlaming qarzga olingan
kapitalga nisbati
|
>1,0
|
2,9
|
3,1
|
+0,2
|
10.Uzoq muddatli qarzlami o‘z
kapitaliga nisbati
|
<1,0
|
|
|
-
|
5.7.-jadval
Korxona moliyaviy barqarorlik ko‘rsatkichlarini tahlili
Korxonaning moliyaviy jihatdan mustahkamligini va jalb qilingan qarz mablag'lariga qaramlik darajasini ifodalovchi ko‘rsatkich — qarzga olingan va o‘z mablag‘larining koeffisiyentidir.
5.7-jadval ma’lumotlaridan ko‘rinishicha, agar yil boshiga korxonaning o‘z mablag‘larining har so‘miga 0,3 tiyin qarzga olingan mablag‘lar to‘g‘ri kelgan bo‘lsa, yil oxiriga kelib 1,2 tiyinni tashkil etdi. Demak, korxonaning qarz mablag‘lariga qaramligi oshgan. Bunday holat uning moliyaviy holatini barqarorlik darajasini pasaytiradi. Ushbu koeffisiyentning ahamiyati hisobot yili oxiriga 1 dan kattaligini e’tirof etish kerak, ya’ni norma doirasidan tashqarida.
Korxonaning jami mulkida asosiy va aylanma mablag‘laming ulushi hisobot yili boshida 08 ni tashkil qilgan bo‘lsa, yil oxiriga kelib 0,7 ni tashkil qilib, 0,1 ga kamaydi. Asosiy va aylanma mablag‘laming korxona mulkida tutgan salmog‘i tadbirkorlik bilan korxona mablag‘laridan foydalanish darajasini ko‘rsatadi. Ushbu koeffisiyentning ahamiyati 0,5 dan kam bo‘lmasligi kerak.
Korxona jami mulkida asosiy vositalami ulushi hisobot yili oxiriga kelib 0,4ni tashkil qilib, hisobot yili boshiga nisbatan 0,1 ga ko‘paydi. Korxona jami mulkida asosiy vositalaming salmog‘i koeffisiyenti 5-koeffisiyentni to‘ldiruvchi koeffisiyent hisoblanib, u asosiy vositalardan qanchalik samarali foydalanish darajasini ko‘rsatadi.
O‘z aylanma mablag‘lari bilan ta'minlanish koeffisiyenti 0,1 dan oshmasligi kerak. Korxonada ushbu koeffisiyent hisobot yilida normadan yuqori, ya’ni - 0,6; 0,7 koeffisiyentni tashkil qildi. Bu korxonani to‘lovga qodirligi pasayganligidan dalolat beradi.
Hisobot yili boshida korxonaning to‘lov qobiliyati 2,9 ni, hisobot yili oxirida 3,1 ni tashkil etdi. Korxonaning to‘lov qobiliyati o‘z aylanma mablag‘larining saqlanuvchanligi, tez pulga aylanadigan aylanma aktivlaming holatiga hamda ulardan samarali foydalanishga bog‘liqdir. Ushbu koeffisiyentning ahamiyati 0,2 dan kam, 0,3 dan yuqori bo‘lmasa, u holda nazariy jihatdan korxonaning to‘lov qobiliyati ta’minlangan bo‘ladi. Korxonada ushbu koeffisiyent darajasi normadan yuqori bo‘lgan.
O‘zining kapitalini asosiy kapitalga nisbati koeffisiyenti hisobot yili oxirida 2,1 ga teng bo‘lib, 0,3 ga kamaygan. Demak, tahlil natijalaridan korxonaning moliyaviy barqarorligi yomon emas, degan xulosaga kelish mumkin.
Korxonaning moliyaviy qaram bo‘lib qolishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim. Bu holat erkin raqobat sharoitida yanada muhimdir. Shu
tufayli korxona rahbarlari korxonani moliyaviy qaramlikdan saqlash orqali uning barqarorligini ta’minlash chora-tadbirlarini ko‘rishi maqsadga muvofiqdir. Xulosa qilib shuni ta’kidlash lozimki, korxonaning moliyaviy barqarorligini ta'minlash bu - bir yoqlama yoki mavsumiy ish emas. U doim amalga oshirilishi lozim bo‘lgan keng qamrovli, ko‘p qirrali ishdir.
Qisqa xulosa
Ushbu bobda xo‘jalik subyektlarining moliyaviy holatini o‘rganishning ahamiyati, tahlilning maqsadi, vazifalari va axborot manbalari, buxgalteriya balansining tarkibi va tuzilishi, mol-mulk tarkibining tahlili, mablag‘lar manbaining tahlili, aylanma mablag‘larini qoplashga o‘zlik manbalarining yetish yoki yetmasligining tahlili, moliyaviy barqarorlik tahlili, korxona balansini likvidlilik va to‘lov qobiliyatining tahlili, mol-mulk va mablag‘lar xarakatchanligining tahlili, aylanma mablag‘lar aylanishining tahlili hamda bu ko‘rsatkichlami korxona moliyaviy holatiga ta’siri aniq misollar yordamida o‘rganib chiqilgan.
Nazorat uchun savollar
Buxgalteriya balansini tahlil qilishning mazmuni nimalardan iborat?
Moliyaviy holat tahlilida qanday usullardan foydalaniladi?
Korxonalar moliyaviy holati tahlilini mazmuni, vazifalari va axborot manbalari.
Buxgalteriya balansining aktiv va passiv qismiga ta’rif.
Korxona mulkining tarkibi va uning o‘zgarishini tahlili.
Korxonaga qarashli va qarzga olingan mablag‘lami tahlili.
Zaxira va xarajatlar holatini tahlili.
Moliyaviy barqarorlik deyilganda nima tushuniladi?
Korxonaning moliyaviy barqarorliginini ifodalovchi koeffisiyentlami tahlili..
Balansning harakatchanlik ko‘rsatkichlarining tahlili.
To‘lov qobiliyatini yaxshilash uchun qanday choralar zarur?
Balansning tarkibi qanday nisbatda bo’lgani maqsadga muvofiq?
Do'stlaringiz bilan baham: |
