4-мавзу: матнли масалаларни ечишда касбга йўналтириш

оддийдан мураккабга, мисоллардан умумийликка, хусусий ҳоллардан
умумийликка такмойилларига амал қилиш аҳамиятлидир.
Шундай қилиб, касбга йўналтириб ўқитишда математикани ўқитишнинг 
татбиқий ва амалий томонини ошириш учун математикадан дарсликлар ва 
ўқув қўлланмалар қуйидаги ўқув материалларини ўзида акс эттириши 
мақсадга мувофиқ ҳисобланади:
умумий математик тайѐргарлик; 
математик билимларнинг ишлаб чиқариш таълими билан изчиллиги;
касбга йўналтирилганлик; 
ўқувчиларни меҳнат таълимига бўлган қизиқишларини белгилаб берадиган 
махсус масалаларнинг етарлилиги. 
Математикани ўқитишни касбий фаолият турлари билан алоқадорлигига 
эришиш унинг касбга йўналтириб ўқитишда ва касбий кўникмаларни 
шакллантиришда математикага таянишни таъминлайди.
Ўқувчиларнинг математик ва касбий тайѐргарликлари орасидаги 
алоқалар қуйидаги талабларга асосланади: 
1. 
Математик фан тушунчаларининг системаси ва билиш 
фаолиятининг усуллари, халқ хўжалиги, қишлоқ хўжалиги, техник ва махсус 
фанлар системаси, ишлаб чиқариш таълими билан ѐки маълум касб 
гуруҳлари билан боьланган бўлишига. 
2. 
Ўқувчиларда предмет ва ишлаб чиқариш соҳаларидаги меҳнат 
натижалари, унга тегишли касбдаги ўзаро алоқадорлиги, бу ишлаб чиқариш 
ҳақида, бу соҳага тегишли касб ҳақида фаннинг тамойил ва қонун-қоидалари 
тўьрисида илмий асосланган ва амалий тасаввурнинг шаклланишига. 
3. 
Математик ва касбий тайѐргарликнинг ўзаро алоқасини, назария 

---

билан амалиѐт алоқасининг, ўқувчиларнинг техник фикрлашлари 
ривожланишининг, шахснинг касбга йўналтирилганлигининг у ѐки бу 
касбдаги анъана ва мулоҳазаларга нисбатан муҳим муносабатлар 
шаклланишининг кучайтирилишига. 
Мазкур талаблар : 
1. 
Математик таълимнинг техник мазмунининг, ўқитишининг 
ҳаѐт билан; 
2. 
Назариянинг амалиѐт билан боьлиқлигини кучайтириш билан; 
танланган касбни ҳисобга олган ҳолда ўқитишнинг восита, шакл ва 
мазмунида математик ва касб-ҳунар таълимининг фаннинг ички алоқалари 
ва фанлараро алоқаларни амалга ошириш билан; 
3. 
Танланган касбнинг йўл-йўриқларини ўрганиш билан амалга 
оширилади. 
Математика дарсларида касбий сифатларни шакллантириш кўп 
жиҳатдан ўқувчиларнинг математик ва касбий тайѐргарлигининг сифати ва 
даражасини белгилайди. Бу алоқаларнинг самарали амалга оширилиши 
ўқувчиларга: 
техник обект ва жараѐнларнинг юзага келишида фойдаланиладиган ѐки 
уларда акс этувчи илмий қонун ва қонуниятларни тушунишга; 
ишлаб чиқариш бўйича энг яхши, характери бўйича энг хавфсиз бўлган 
меҳнат фаолиятини амалга оширишга, иш жойида меҳнатни илмий 
ташкил этиш элементларини жорий этишга; 
 фан, техника ва ишлаб чиқаришнинг мураккаб алоқадорликларига ишонч 
ҳосил қилишга; 
ўқиш ва меҳнат жараѐнларида қулай математик аппаратдан 
фойдаланишга; 
 техникадан фойдаланиш имкониятлари ва унинг сифатини шу билан бирга 
ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулот сифатини холислик (критик) нуқтаи 
назардан ва онгли равишда баҳолашга; 
 янги техник обектларни лойиҳалаштириш ва яратишга; 

---

 меҳнат, ишлаб чиқариш тармоқларида илмий техникавий тараққиѐтга 
мослашган меҳнатнинг илғор усулларини эгаллашга имкон яратади.
 
НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ 
1. Интеграциялаш деганда нимани тушунасиз? 
2. Математикани ўқитишнинг амалий йўналишлари деганда нимани 
тушунасиз? 
3. Математикани ўқитишнинг тадбиқий йўналишлари деганда нимани 
тушунасиз? 
4. Математик моделлаштириш йўналишлари деганда нимани тушунасиз? 
5. Касбга йўналтириб ўқитишда математик моделлаштиришнинг ўрни 
нимадан иборат?