4-mavzu: G’arbiy Yevropa davlatlari. 1945 yildan bugungi kungacha Italiya reja

4-mavzu: G’arbiy Yevropa davlatlari.

1.1945 yildan bugungi kungacha Italiya

REJA :

1. 
   Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda Italiya.
   
2. 
   Ijtimoiy-iqtisodiy islohotlar boskichida Italiya.
   
3. 
   Siyosiy-partiyaviy kurash boskichida Italiya (XX asr 50 – 90- yillar).
   
4. 
   XXI asr boshida Italiya.
   

1. 
   Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda Italiya.
   

Urushdan keyin Italiyada Agliya va AQSHning okko`patsion qo‘shinlari joylashganedi, ammo italiyaliklarga demokratik tartipdagi davlatni tiklash huquqi berilganedi. Bu ishda Qarshilik harakatida ishtirok etgan asosiy siyosiy partiyalar qatnashdi. 1946 yil 2 iyunda davlat tuzilmasining shakli masalasi bo‘yicha referendum bo‘lib o‘tdi. Referendumda respublika tarafdorlari g‘alaba qozondi. Bir vaqtning o‘zida Ta’sis majlisga ham saylov bo‘lib o‘tdi. Saylov asosiy siyosiy partiyalarning ta’sirini baholashga imkon berdi: Xrestian-demokratik partiya 35% ovoz oldi, sotsialistlar – 20%, kommunistlar – 19%. Ushbu asosiy partiyalarning hamkorligi asosida mamlakatning konstitutsiyasi ishlab chiqildi.

Italiya Konstitutsiyaga ko‘ra prezident davlat boshlig‘i hisoblanib, u parlamentning ikki palatasi (deputatlar palatasi va senat) tomonidan saylanadigan bo‘ldi. Ikkala palata ham barcha fuqarolar vakillarining (ayollar birinchi marta ovoz berish huquqiga ega bo‘ldilar) mutanosib ravishdagi (proporsional) tizim asosida saylanadigan bo‘ldi. Odatdagidek burjua-demokratik erkinliklardan tashqari, konstitutsiyada odat usliga kirmagan holatlar ham kirgan edi, masalan mehnat huquqi.

1947 yil fyevralida tinchlik shartnomasini imzolanishi, Italiyaning xalqaro maydondagi mavqeyini tasdiqlovchi muhim voqea bo‘ldi.

Italiya konstitutsiyasi rasman 1948 yil 1 yanvardan kuchga kirdi. Respublikaning birinchi parlamentiga saylov aprel oyida bo‘lib o‘tdi. Saylovda XDP 48 % ovoz bilan g‘alaba qozondi. Kommunistlar va sotsialistlar, so‘llar oppazitsion blokida chiqib 31% ovoz oldi. Hukumatni xristian-demokratlarning yetakchisi de Gasperi shakllantirdi.

2.