4-Ma'ruza Optikaning asosiy qonunlari. To‟lqin optikasi

 
5. 
Linzada 
tasvir 
qanday 
hosil 
bo`ladi?
Buyumdan linzaga qarab ikkita nur birinchisi optik o`qqa parallel, ikkinchisi linzaning 
markaziga yo`naltiriladi. Nur linza fokusidan o`tsa, ikkinchisi linza markazidan sinmasdan o`tadi 
va A nuqtada uchrashadi va tasvir hosil bo`ladi. Linzaning optik kuchi, buyum va linza orasidagi 
masofaga 
bog`liq 
ravishda 
tasvir 
turlicha 
bo`ladi. 
Kompyuterda “Kalorama” tomonidan ishlab chiqilgan animatsion ko`rgazmali tajribada 
yig`uvchi linzalarda buyumlarning tasvirlarini hosil qilish namoyish qilinadi. (2minut)
O`quvchilar kompyuterda tasvirni hosil qilinganini ko`rgandan so`ng uning chizmasi slayd orqali 
tushuntiriladi. 
Qavariq linzada tasvir quyidagicha hosil bo`ladi. AB buyum F va 2F oralig`iga qo`yilgan bo`lsa, 
hosil qilingan tasvir haqiqiy, to`nkarilgan va kattalashgan bo`ladi.
Linzaning optik kuchi 
nima?
Linzalarda tasvir yasash buyum bilan linza orasidagi masofaga bog`liq. Fokus masofasi 
qisqaroq bo`lgan linza, fokus masofasi uzun linzadan ko`ra buyumni ko`proq kattalashtiriladi. 
Shuning uchun birinchi linzani optik jihatidan kuchliroq deb aytish mumkin. 
Linzaning optik 
kuchi deb
linzaning fokus masofasiga teskari bo`lgan kattalikka aytiladi? Optik kuchi D harfi 

---

bilan belgilanadi va formulasi quyidagicha:D= 
Optik kuchi birligi qilib dioptriya (1 dptr) 
qabul qilingan. 1 dioptriya- bu fokus masofasi 1 m ga teng bo`lgan linzaning optik 
kuchidir
. 
Fokus masofasi 1 m dan kichik bo`lgan linzalarning optik kuchi 1 dptr dan katta 
bo`ladi. Masalan, fokus masofasi 0,5 m bo`lgan linzaning optik kuchi quyidagiga teng.D=
=2 dptr