Mavzu: Linzalar va ularing turlari

Mavzu: Linzalar va ularing turlari.

Reja :
1.Linzalarni kelib chiqishi.

2.Linzalarning turlari.
3.Linzalarning ishlab chiqilishi.

Linza (nem. Linse, lot. lens — yosmiq; ikki tomoni qavariq shisha) — 1) optikada — ikkala tomoni sferik (yoki boshka shakldagi) sirtlar bilan chegaralangan shaffof jism; yorugʻlik oqimi shaklini oʻzgartirib beradi. Asosan, optik sistemalarning asosiy elementlaridan biri hisoblanadi. Linza, koʻpincha, shishadan tayyorlanadi; inf-raqizil nurlar yoki ultrabinafsha nurlar uchun shaffof moddalar (kvars, flyuorit va boshqalar) dan tayyorlanadi. Linza sirtining koʻrinishi koʻpincha sferik, maxsus Linzalarda esa sferik boʻlmasligi ham (mas, silindrik) mumkin. Odatda, sferik sirtlar bilan yoki bitta sferik sirt va bitta yassi sirt bilan chegaralangan Linzalar keng qoʻllanadi. Shak-liga koʻra, Linzalar qavariq va botiq xillarga boʻlinadi. Sferik sirtlarning S va S2 markazlari orqali oʻtgan MM, toʻgʻri chiziq Linzaning bosh optik oʻqi, O nuqta optik markazi deb ataladi. Linzaning optik markazi orqali burchak ostida oʻtuvchi har qanday toʻgʻri chiziqlar Linzaning qoʻshimcha optik oʻqlari deyiladi.

Linzani koʻplab prizmalarning yigʻindisi deb tasavvur qilish mumkin. Qavariq Linzalar parallel nurlar dastasini yigʻib beradi [ularni yigʻuvchi (musbat) Linzalar deyiladi]; Botik Linzalar yorugʻlikni har tomonga tarqatib yuboradi [ularni tarqatuvchi (manfiy) Linzalar deb ataladi]. Parallel nurlarni musbat Linzalarda bir nuqtada — Linzaning bosh fokusida, manfiy Linzalarda esa (tarqalayotgan nurlarni) Linzaning mavhum bosh fokusida yigʻish mumkin. Manfiy Linzalarda buyumning mavhum tasviri, musbat Linzalarda haqiqiy, ammo teskari tasviri oli-nadi. Linzaning optik markazidan foku-sigacha boʻlgan masofa Linzaning fokus masofasi deyiladi. Optik asboblarda, Linzalarning optik aberratsiyasi tufayli, bir necha Linzalar ishlatiladi; 2) akustikada— tovush yoʻnalishini oʻzgartira oladigan (tovushni fokuslaydigan) qurilma. Optik Linza kabi akustik Linza ham ikki ish sirti bilan chegaralanadi. Bu ikki sirtning sindirish koʻrsatkichi asosiy tav-sifi boʻladi. Shu sababli Linza materiali shaffof boʻlganida uning toʻlqin qarshiligi muhitning toʻlqin qarshili-giga yaqin boʻlishi shart. Akustik Linza kattiq, suyuq, gazsimon moddadan iborat boʻlishi mumkin. Havoli Linzalar radioapparaturalarda, qattiq va suyuq Linzalar defektoskopiyada, tibbiyot diagnostikasida qoʻllanadi, shuningdek, ultra-tovushdan foydalanish (texnika va biologiya)da uni konsentratsiyalash (yigʻish) uchun ishlatiladi.
Kontakt linzalari yoki oddiygina kontaktlar, ingichka linzalar to'g'ridan-to'g'ri yuzasiga joylashtirilgan ko'zlar. Kontakt linzalar - bu dunyo bo'ylab 150 milliondan ortiq odam tomonidan ishlatiladigan ko'z protezi vositalari, va ularni kiyish mumkin to'g'ri ko'rish yoki uchun kosmetik yoki terapevtik sabablar. 2010 yilda butun dunyo bo'ylab kontakt linzalari bozori 6,1 milliard dollarga baholangan bo'lsa, AQShning yumshoq linzalari bozori 2,1 milliard dollarga baholandi. Ko'plab tahlilchilar 2015 yilga qadar kontakt linzalarning global bozori 11,7 milliard dollarga yetishini taxmin qilishdi. 2010 yildan boshlab, butun dunyo bo'ylab kontakt linzalari taquvchilarning o'rtacha yoshi 31 yoshda edi va foydalanuvchilarning uchdan ikki qismi ayollar edi.
Odamlar ko'p sabablarga ko'ra kontakt linzalarni taqishni tanlaydilar. Estetika va kosmetika - bu kiyishdan saqlanishni istovchilar uchun asosiy turtki beruvchi omil ko'zoynak yoki ularning ko'zlari ko'rinishini o'zgartirish uchun. Boshqalari funktsional yoki optik sabablarga ko'ra kontakt linzalarini taqishadi. Ko'zoynak bilan taqqoslaganda, kontakt linzalari odatda yaxshiroq beradi periferik ko'rishva namlikni (yomg'ir, qor, kondensatsiya va boshqalardan) yoki terni yig'mang. Bu ularni sport va boshqa ochiq havoda mashg'ulotlar uchun afzalroq qilishi mumkin. Kontakt linzalari taqadiganlar ko'zoynaklar, ko'zoynaklar yoki boshqa tanlangan ko'zoynaklarni retsept bo'yicha linzalarga o'rnatmasdan yoki ko'zoynak bilan mos kelishidan tashvishlanmasdan ham kiyishlari mumkin. Bundan tashqari, kabi shartlar mavjud keratokonus va aniseykoniya odatda ko'zoynagiga qaraganda kontakt linzalari bilan yaxshiroq tuzatiladi.
Qattiq linzalar
Shisha linzalar keng ommalashish uchun hech qachon qulay bo'lmagan. Buni amalga oshirgan birinchi linzalar polimetil metakrilat (PMMA yoki Perspex / Plexiglas), endi odatda "qattiq" linzalar deb nomlanadi. Ularning asosiy kamchiliklari - bu ularga yo'l qo'ymaslikdir kislorod ga o'tish shox parda, bu bir qator noxush va ko'pincha jiddiy klinik hodisalarni keltirib chiqarishi mumkin. 1970-yillarning oxiridan boshlab qattiq materiallar yaxshilandi kislorod o'tkazuvchan ishlab chiqilgan. Ushbu materiallardan tayyorlangan kontakt linzalari deyiladi qattiq gaz o'tkazuvchanligi linzalar yoki 'RGP'lar.

Qattiq ob'ektiv tabiiy shaklini qoplashga qodir shox parda yangi sinishi yuzasi bilan. Bu sharsimon qattiq kontakt linzalar kornea astigmatizmini to'g'irlashi mumkinligini anglatadi. Qattiq linzalar oldingi torik, orqa torik yoki bitorik sifatida ham tayyorlanishi mumkin. Qattiq linzalar, masalan, geometrik geometriyali shox pardalarni tuzatishi mumkin keratokonus yoki jarrohlikdan keyingi ektaziyalar. Ko'pgina hollarda, keratokonusli bemorlar qattiq linzalarni yaxshiroq ko'rishadi ko'zoynak. Qattiq linzalar kimyoviy jihatdan inert bo'lib, ularni yumshoq linzalarga qaraganda qiyinroq muhitda kiyishga imkon beradi.[iqtibos kerak]
Yumshoq linzalar
Yumshoq linzalar qattiq linzalarga qaraganda ancha moslashuvchan va ob'ektivga zarar bermasdan muloyimlik bilan o'ralgan yoki katlanabilen. Qattiq linzalar qulaylikka erishishdan oldin moslashish muddatini talab qilsa-da, yangi yumshoq linzalarni kiyuvchilar odatda og'riq yoki noqulaylikdan ko'ra ob'ektivni xabardor qilishlari haqida xabar berishadi.
Gidrogel linzalari linzalar orqali kislorodni shox pardaga etkazish uchun ularning tarkibidagi suvga tayanadi. Natijada, suv tarkibidagi linzalarning miqdori shox pardada ko'proq kislorod bo'lishiga imkon berdi. 1998 yilda, silikon gidrogelyoki Si-hy linzalari mavjud bo'ldi. Ushbu materiallar juda yuqori darajaga ega kislorod o'tkazuvchanligi ning silikon va an'anaviy gidrogellarning qulayligi va klinik ko'rsatkichlari. Silikon kislorod o'tkazuvchanligini suvga qaraganda ko'proq bo'lishiga imkon beradiganligi sababli, silikon gidrogellarning kislorod o'tkazuvchanligi linzalarning suv tarkibiga bog'liq emas. Hozirgi kunda linzalar shunchalik kislorod o'tkazuvchanligi bilan ishlab chiqilganki, ular bir kecha-kunduz kiyish (uzoq muddat foydalanish) uchun tasdiqlangan. Kundalik kiyish uchun tasdiqlangan linzalar, shuningdek, silikon gidrogel materiallarida mavjud.
Silikon gidrogellarning kamchiliklari shundaki, ular biroz qattiqroq va ob'ektiv yuzasi hidrofobik bo'lishi mumkin, shuning uchun kamroq "namlanadi" - bu linzalardan foydalanish qulayligiga ta'sir qilishi mumkin bo'lgan omillar. Yangi ishlab chiqarish texnikasi va ko'p maqsadli echimlarni o'zgartirish bu ta'sirlarni minimallashtirdi. Plazma qoplamasi deb nomlangan sirtni o'zgartirish jarayoni ob'ektiv yuzasining hidrofobik xususiyatini o'zgartiradi. Yana bir texnikada linzalar yuzasini hidrofil qilish uchun ichki reetting agentlari mavjud. Uchinchi jarayon uzoqroq umurtqa polimer zanjirlaridan foydalanadi, natijada ular o'zaro bog'lanishni kamaytiradi va sirtni o'zgartirmasdan yoki qo'shimcha moddalarsiz namlashni ko'paytiradi.
Yumshoq linzalarning hozirgi markalari an'anaviy gidrogel yoki silikon gidrogeldir. Kislorod o'tkazuvchanligi, almashtirish jadvali va boshqa dizayn xususiyatlarining keskin farqlari tufayli ko'zni parvarish qilish bo'yicha mutaxassisning linzalarni tayinlash bo'yicha ko'rsatmalariga rioya qilish juda muhimdir.
Gibrid
Gibrid linzalarning oz miqdori mavjud. Odatda bu kontakt linzalari qattiq markaz va yumshoq "yubka" dan iborat. Shunga o'xshash usul - kattaroq, yumshoq linzalar yuzasida kichikroq, qattiq ob'ektivning "piggybacking". Ushbu uslublar ko'pincha qattiq linzalarning ko'rishni to'g'rilash afzalliklari va yumshoq linzalarning konforini berish uchun tanlanadi.[59]
Jadvalni taqinglar
"Kundalik kiyish" (DW) kontakt linzalari bir kun kiyish uchun va uxlashdan oldin olib tashlanishi uchun mo'ljallangan. "Uzaytirilgan eskirish" (EW) kontakt linzalari bir kecha-kunduz uzluksiz kiyish uchun mo'ljallangan, odatda ketma-ket 6 kechagacha.[60] Silikon gidrogellar singari yangi materiallar ketma-ket 30 kecha-kunduzgacha ko'proq uzoq muddat foydalanish imkoniyatini beradi; uzoqroq ishlatiladigan bu linzalar ko'pincha "doimiy foydalanish" (CW) deb nomlanadi. EW va CW kontakt linzalari yuqori bo'lgani uchun uni bir kechada kiyish mumkin kislorod o'tkazuvchanligi. Uyg'ongan paytda, ko'zlar asosan ochiq bo'lib, havodagi kislorod ko'z yoshlarigacha eriydi va ob'ektiv orqali shox pardaga o'tadi. Uyqu paytida kislorod asrning orqa qismidagi qon tomirlaridan ta'minlanadi. Shox pardaga kislorod o'tishiga to'sqinlik qiladigan ob'ektiv kornea hipoksiyasini keltirib chiqaradi, bu esa jiddiy asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin, masalan. kornea yarasi davolash qilinmasa, ko'rish qobiliyatini butunlay pasaytirishi mumkin. EW va CW kontakt linzalari odatda odatdagi yumshoqlarga qaraganda 5-6 barobar ko'proq kislorod o'tkazilishini ta'minlaydi, bu esa shox pardaning yopiq ko'z qovoqlari bilan ham sog'lom bo'lishiga imkon beradi.
Bir kecha-kunduz kiyish uchun mo'ljallangan linzalarni taqib yurish shox parda infektsiyalari, kornea oshqozon yarasi va kornea neovaskülarizatsiyasi- bu oxirgi holat, uni o'rnatgandan so'ng, uni qaytarib bo'lmaydi va natijada kornea shaffofligini pasayishi orqali ko'rish keskinligini buzadi. Uzaygan eskirishning eng keng tarqalgan asorati bu ulkan papiller kon'yunktivit (GPC) bo'lib, ba'zida u juda mos bo'lmagan kontakt linzalari bilan bog'liq.
O'zgartirish jadvali
Kontakt linzalari ko'pincha ularni almashtirish jadvali bo'yicha tasniflanadi. Bitta marta ishlatiladigan linzalar (1 kunlik yoki bir kunlik bir martalik deb nomlanadi) bir marta ishlatilgandan so'ng bekor qilinadi. Ular takroran ishlatilishining eskirishiga qarshi turishlari shart emasligi sababli, ushbu linzalarni ingichka va engil qilib, ularning qulayligini ancha yaxshilaydi. O'zgartirilgan linzalar tez-tez kamroq konlarni yig'ib oladi allergiya va mikroblar, ushbu linzalarni okulyar bemorlar uchun afzalroq qilish allergiya yoki infektsiyaga moyil bo'lganlar uchun. Bir martali ishlatiladigan linzalar, shuningdek, kamdan-kam kontakt linzalarini taqib yuradiganlar yoki ob'ektiv yo'qolganda yoki osonlikcha almashtirilmasa (masalan, ta'til paytida) odamlar uchun foydalidir. Ular, shuningdek, bolalar uchun foydali deb hisoblanadi, chunki tozalash yoki dezinfektsiya qilish kerak emas, bu muvofiqlikni yaxshilaydi.
Boshqa bir martalik kontakt linzalari har ikki yoki to'rt haftada bir marta almashtirish uchun mo'ljallangan. Ilgari juda keng tarqalgan bo'lgan choraklik yoki yillik linzalar endi juda kam. Qattiq gaz o'tkazuvchan linzalari juda bardoshlidir va almashtirishga hojat qoldirmasdan bir necha yil xizmat qilishi mumkin. PMMA xardlari juda bardoshli edi va odatda 5 yildan 10 yilgacha kiyib yurishgan, ammo bir nechta kamchiliklari bo'lgan.
Turli xil almashtirish jadvallari bo'lgan linzalar bir xil materialdan tayyorlanishi mumkin. Materiallar bir-biriga o'xshash bo'lsa-da, ishlab chiqarish jarayonlaridagi farqlar natijada olingan ob'ektiv "kunlik bir martalik" bo'ladimi yoki ikki yoki to'rt hafta almashtirish uchun tavsiya etiladimi-yo'qligini aniqlaydi. Biroq, ba'zida ishlab chiqaruvchilar mutlaqo bir xil linzalardan foydalanadilar va shunchaki ularni turli xil yorliqlar bilan qayta qadoqlashadi.
Ishlab chiqarish
Odatda yumshoq kontakt linzalari ommaviy ravishda ishlab chiqariladi, qattiqlar esa individual bemor uchun aniq spetsifikatsiyalarga muvofiq tayyorlangan.
Spin-cast linzalari - aylanadigan qolipdagi suyuq silikonni yuqori tezlikda aylantirib ishlab chiqarilgan yumshoq ob'ektiv.[63]
Olmosni burish - Ushbu turdagi CNC-da kesilgan va parlatilgan torna.[63] Ob'ektiv, sanoat markasi bilan jihozlangan torna jag'larida ushlab turilgan silindrsimon disk sifatida boshlanadi olmos chiqib ketish vositasi sifatida. CNC torna 6000 RPM atrofida aylanishi mumkin, chunki to'sar linzalarning ichki qismidan kerakli miqdordagi materialni olib tashlaydi. Keyin linzalarning konkav (ichki) yuzasi biroz mayda abraziv pasta, moy va yuqori tezlikda burilgan kichik poliester paxta to'pi bilan silliqlanadi. Nozik linzalarni teskari yo'nalishda ushlab turish uchun mum yopishtiruvchi sifatida ishlatiladi. Shu bilan ob'ektivning qavariq (tashqi) yuzasi xuddi shu jarayon bilan kesiladi va silliqlanadi. Ushbu usul yumshoq va yumshoq linzalarni shakllantirish uchun ishlatilishi mumkin. Yumshoqlik holatida ob'ektiv suvsizlangan polimerdan kesiladi, u suv qayta kiritilguncha qattiq bo'ladi.
Kalıplanmış - kalıplama, ba'zi bir yumshoq kontakt linzalari ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Aylanadigan qoliplardan foydalaniladi va eritilgan material qo'shilib, markazlashtiruvchi kuchlar yordamida shakllantiriladi. Qarama qarshi kalıplama va kompyuterni boshqarish deyarli mukammal linzalarni yaratish uchun ham ishlatiladi.
Ob'ektiv butun qoliplash jarayonida nam holda saqlanadi va hech qachon quritilmaydi va suv bilan to'ldirilmaydi.
Ko'pgina kompaniyalar kontakt linzalarini ishlab chiqaradilar. Qo'shma Shtatlarda beshta yirik ishlab chiqaruvchilar mavjud:
Jonson va Jonson; ishlab chiqaruvchisi Acuvue linzalar
Kuper kompaniyalari: uning orqali CooperVision
Alcon
Bausch Sog'liqni saqlash: uning orqali Baush va Lomb sho''ba korxonasi
X-Cel ixtisoslashtirilgan aloqalar; ishlab chiqaruvchisi Westcon linzalar.
Retseptlar

Diametri va taglik egri radiusi
Kontakt linzalari retseptida ko'rsatilgan parametrlar quyidagilarni o'z ichiga olishi mumkin:
Material / tovar nomi
Asosiy egri radiusi (Miloddan avvalgi, BCR)
Diametri (D, OAD)
Quvvat yilda diopterlar
Markaz qalinligi (KT)
Kontakt linzalari uchun retseptlar va ko'zoynak o'xshash bo'lishi mumkin, lekin ularni almashtirish mumkin emas. Kontakt linzalarni tayinlash odatda turli xil kombinatsiyalar bilan cheklangan oftalmologlar, optometristlar va optiklar. An ko'zni tekshirish shaxsning kontakt linzalari aşınmasına muvofiqligini aniqlash uchun kerak. Bunga odatda a kiradi sinish ob'ektivning to'g'ri kuchini aniqlash va ko'zning oldingi qismi sog'lig'ini baholash. Ko'pgina ko'z kasalliklari kontaktli linzalarni taqiqlaydi, masalan, faol infektsiyalar, allergiya va quruq ko'z. Keratometriya qattiq linzalarni o'rnatishda ayniqsa muhimdir.
Qo'shma Shtatlar
Kontakt linzalari tomonidan belgilanadi oftalmologlar, optometristlaryoki maxsus litsenziyaga ega optiklar ko'z shifokori nazorati ostida. Kontakt linzalarni odatda ko'zni tekshirish va fitting o'tkazadigan idorada buyurtma qilish mumkin. The Ob'ektiv iste'molchilariga murojaat qilish to'g'risidagi qonun iste'molchilarga kontakt linzalari retseptining nusxasini olish huquqini beradi va ularni tanlagan linzalarini etkazib beruvchida to'ldirishga imkon beradi.
Kontakt linzalari odatda to'g'ri ishlatilgan taqdirda xavfsizdir. Asoratlar kontakt linzalari eskirishi har yili taxminan 5% foydalanuvchiga ta'sir qiladi.[68] Ko'zni shikastlanishiga olib keladigan omillar turlicha, va kontakt linzalardan noto'g'ri foydalanish ta'sir qilishi mumkin asr, kon'yunktiva, va, eng muhimi, shox parda.[68] Kambag'al linzalarni parvarish qilish turli xil infektsiyalarga olib kelishi mumkin mikroorganizmlar shu jumladan bakteriyalar, qo'ziqorinlarva Acanthamoeba (Acanthamoeba keratit).
Ko'pgina asoratlar kontakt linzalarini belgilangan muddatlarda taqilmagan taqdirda paydo bo'ladi (noto'g'ri aşınma tartibi yoki linzalarni almashtirish). Uzoq muddatli kiyish uchun mo'ljallanmagan yoki tasdiqlanmagan linzalarda uxlash asoratlarning keng tarqalgan sababidir. Ko'p odamlar o'zlarining kontaktlarini almashtirishdan ancha oldin ketishadi, bir necha oy yoki yillar davomida 1, 14 yoki 30 kunlik kiyish uchun mo'ljallangan linzalarni taqishadi. Bu linzalarning narxini tejashga qaramay, ko'zga doimiy zarar etkazishi va hatto ko'rish qobiliyatini yo'qotishi mumkin.
Asoratlarni keltirib chiqaradigan asosiy omillardan biri bu kontakt linzalari kislorod to'sig'i. Shox parda butunlay shaffof bo'lib qolishi va kerak bo'lganda ishlashi uchun doimiy ravishda kislorod etkazib berilishi kerak; odatda u kislorodni uyg'otganda atrofdagi havodan va uxlab yotgan paytda asrning orqa qismidagi qon tomirlaridan oladi. Shox parda uchun uzoq muddatli, surunkali past kislorod bilan bog'liq eng muhim xatarlarga quyidagilar kiradi kornea neovaskülarizatsiyasi, epiteliya o'tkazuvchanligi, bakteriyalarga yopishish, mikrokistalar, kornea shish, endotelial polimegetizm, quruq ko'z va miyopiyada potentsial o'sish.[70] Shuning uchun eng so'nggi yumshoq va qattiq kontakt linzalari materiallari bo'yicha olib borilgan tadqiqotlarning aksariyati ob'ektiv orqali kislorod uzatilishini yaxshilashga qaratilgan.
Kontakt linzalarni noto'g'ri ishlatish ham muammolarni keltirib chiqarishi mumkin. Shox pardaning ishqalanishi yuqtirish ehtimolini oshirishi mumkin. Ob'ektivni noto'g'ri tozalash va dezinfektsiya qilish bilan birlashganda infektsiya xavfi yanada oshadi. Kontakt linzalari kengayganidan keyin kornea sezgirligining pasayishi bemorga bunday asoratlarning dastlabki belgilarini o'tkazib yuborishiga olib kelishi mumkin.
Kontakt linzalarning tabiiy ko'z yoshi qatlami bilan o'zaro ta'siri ob'ektiv qulayligi va vizual ravshanligini aniqlashda asosiy omil hisoblanadi. Odamlar azob chekishadi quruq ko'zlar bezovtalik va qisqa loyqa ko'rish epizodlari uchun ayniqsa zaifdir. Ob'ektivni to'g'ri tanlash ushbu ta'sirlarni kamaytirishi mumkin.
Uzoq muddatli kiyim (besh yildan ortiq) kontakt linzalari "butun kornea qalinligini pasaytirishi va shox pardaning egriligini va sirt notekisligini oshirishi" mumkin. Qattiq kontaktlarning uzoq muddatli eskirishi pasayish bilan bog'liq korneal keratotsit zichlik va ularning soni ortdi epiteliy Langerhans hujayralari.
Qo'shma Shtatlarda sotiladigan barcha kontakt linzalari FDA tomonidan aniq ishlov berish va parvarishlash tartiblari, kiyinish jadvallari va almashtirish jadvallariga rioya qilinganda xavfsiz deb o'rganiladi va tasdiqlanadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI:

1. Karimov I. A., «Muqobil energiya manbalarini yanada rivojlantirish choratadbirlari to’g’risida » gi farmoni, «Xalq so’zi» gazetasi, 2013 yil 2 - mart.
2. O’zbekiston Respublikasi prezidentining “O’zbekiston Respublikasi
sanoatini rivojlantirishning 2011-2015 yillarga mo’ljallangan ustuvor
vazifalari to’g’risida”gi qonuni 15.12.2010 yil
3. Normurodov M.T. “Muqobil energiya manbalari iqtisodiyotning barqaror
rivojlanishi va raqobatbardoshligini oshirishning muhim omilidir” «Xalq
so’zi» gazetasining, 2013 yil 16 – aprel soni.
4. Leonard G. Schifrin and William J. Rich (December 1984). The Contact Lens Industry: Structure, Competition, and Public Policy. Qo'shma Shtatlar Texnologiyalarni baholash idorasi.