4-ma’ruza: Mavzu: iva va va guruh elementlari ning xossalari

Fosfor galogenlar bilan 3 va 5 valentli bo’lib birikib PG3 va PG5 tipidagi birikmalarni hosil qiladi.Hamma galogenlarning bunday birikmalari bor.Faqat yodning PJ5 ning birikmasi noma’lum.Bulardan PCI3 va PCI5 amaliy ahamiyatga ega.Fosfor quruq xlor bilan shiddatli reaksiyaga kirishishi natijasida PCI3ni hosil qiladi. 2P++3CI2=2PCI3 u o’tkir hidli suyuqlik bo’lib, nam havoda tutaydi tqayn=750suv ta’sirida batamom gidrolizlanadi: PCI3+3H2O=3HCI+H3PO3

• Fosfor galogenlar bilan 3 va 5 valentli bo’lib birikib PG3 va PG5 tipidagi birikmalarni hosil qiladi.Hamma galogenlarning bunday birikmalari bor.Faqat yodning PJ5 ning birikmasi noma’lum.Bulardan PCI3 va PCI5 amaliy ahamiyatga ega.Fosfor quruq xlor bilan shiddatli reaksiyaga kirishishi natijasida PCI3ni hosil qiladi. 2P++3CI2=2PCI3 u o’tkir hidli suyuqlik bo’lib, nam havoda tutaydi tqayn=750suv ta’sirida batamom gidrolizlanadi: PCI3+3H2O=3HCI+H3PO3
• Bunda xlorid va fosfin kislotalar aralashmasi hosil bo’ladi.Shuning uchun PCI3 galogen angidrid deb ataladi.

Agar xlorning miqdori ko’p bo’lsa, PCI 3 yana bir molekula xlorni biriktirib olib, PCI5 ga aylanadi. PCI 3 +CI2 ↔PCI 5.

• Agar xlorning miqdori ko’p bo’lsa, PCI 3 yana bir molekula xlorni biriktirib olib, PCI5 ga aylanadi. PCI 3 +CI2 ↔PCI 5.
• Odatdagi sharoitda reaksiya o’ngga, 3000 dan ortiq haroratda chap tomonga siljiydi. PCI 5 rangsiz kristall modda, 1600 da parchalanadi, bosim otida 1480 da suyuqlanadi. PCI 5 suv ta’sirida parchalanib xlorid va fosfat kislotaga aylanadi. Reaksiya ikki bosqichda boradi:
• PCI 5+H2O=POCI3+2HCI POCI3+H2O=H3PO4+3HCI