4-lekciya tema

Sinusoidal EJK Kernew hám toklardıń haqıyqıy hám

ortasha bahaları

Turaqlı tok sıyaqlı sinusoidal tok da jumıs orınlaw ushın isletiledi, bul processda elektr energiyası basqa tur energiyaǵa aylanadı (ıssılıq, mexanik, jaqtılıq hám t.b ). Sinusoidal tok (EJK hám kernew) atqarǵan jumıstı san tárepten bahalaw maqsetinde, waqıt dawamında bul tok atqarǵan jumısqa teń bolǵan turaqlı tok mánisidan paydalanıladı. Bul baha sinusoidal tok ushın haqıyqıy baha esaplanadı.

Sinusoidal tok i=I_msint da T waqıt dawamında R rezistordan ajralıp shıǵıs Q_ = Íssılıq muǵdarı turaqlı tokde Q_=RI²T ga tеń. Shartke Qaray, Q_ =Q _ Ol waqıtta

I = (4.1)

Sonday etip, sinusoidal tokdiń haqıyqıy mánisi onı ortasha kvadratik mánisi bolıp tabıladı.

Sinusoidal tokdi maksimal hám haqıyqıy bahaları arasındaǵı munasábetti tabıw ushın (4. 1) integraldı esaplaw kerek.



=0 Bolǵanı ushın, tómendegine iye bolamız

Bul ańlatpalardı (4. 1) formulaǵa qoysaq, tómendegilerdi payda etemiz.

I = I_m / = 0,707 I_m

Tap sonday

E = E_m / = 0,707 E_m

U = U_m / = 0,707 U_m

Sonday etip, sinusoidal shamalardıń haqıyqıy mánisi onıń amplituda mánisidan ret kishi bolıp tabıladı. Basqa nizamlıq (sinusoidal bolmaǵan ) menen ózgeriwshi udayı tákirarlanatuǵın shamalar ushın bul munasábetler basqasha boladı.

Tok hám kernewdi ólshewshi kópshilik elektr ólshew ásbapları islewinde ıssılıq yaki elektrodinamik principden paydalanıladı. Sol sebepli bul ásbaplar tek haqıyqıy bahalardı kórsetedi. Mısalı, voltmetr 220 V sinusoidal kernewdi kórsetsa, ol waqıtta bul kernewdi amplitudasi _˙220=311V ga teń boladı.

Sinusoidal shamalardı ortasha mánisi degende onı ortasha arifmetik mánisi túsiniledi. Sinusoidal shamanıń tolıq dáwirdegi ortasha mánisi nolǵa teń bolǵanlıǵı sebepli, oń yarım dáwirdegi ortasha arifmetik mánisi alınadı. Sinusoidal tokdiń ortasha mánisi degende turaqlı tokdiń sonday mánisi túsinilediki, yarım dáwirde sinusoidal tok degi sıyaqlı elektr zaryadı kúshiriladi.

Tariypga tiykarınan I_ort T/ 2 = (4.2)

i=I_m sint tok úshun =I_m = I_mT/ 

Joqarıdaǵı ańlatpanidan (4. 2) ga qoysaq

I_ort =2 I_m /  =0,637 I_m

Tap sonday Е_ort=2 Е_m / =0,637 Е_m

U_ort = 2 U_m /=0,637 U_m

Sinusoidal shama haqıyqıy mánisini ortasha mánisiga qatnası qıysıqlıq forma koeffisienti dep ataladı. Sinusoidal iymek sızıq ushın

k_f=I / I_ort = I_m  / 2 I_m = 1,11