4-bob. Umumiy montaj ishlarida ishlatiladigan yuk ko‘tarish mashinalari

4.4– rasm. Po‘latarqon (tros) lar konstruksiyasi
1-o‘rimlar, 2-po‘lat simlar, 3-kanop o‘zaklar.
Jumladan, CHU-X (LK-R) o‘rimning alohida qatlamlari uchun har xil va bir xil diametrli simlar XB harflari bilan belgilanadi. Masalan, CHU-XB, LK-RO) tanlanadi.
Po‘lat arqonlar bo‘shaladigan va bo‘shalmaydigan xillarga ajratiladi. Bo‘shalmaydigan arqonlar ilgagining balandligi katta bo‘lgan yuk polispastlari uchun juda qulaydir.
Po‘lat arqonlar simining mexanik xossalariga qarab: yuqori markali-0, birinchi markali-1, ikkinchi markali-2 bo‘ladi.
Po‘lat arqonning mustahkamligini oshirish uchun ular turli diametrdagi simlardan eshiladi. Kabel krani va boshqa kranlarning yuk aravachalari siljiydigan po‘lat arqonlar silliq sirtli bo‘ladi.

4.4 Tros (po‘lat simli arqon) uchlarini birlashtirish va halqa (sirtmoqlar) hosil qilish

Tros uchlarini birlashtirishning turli usullari mavjud bo‘lib, ular bir-biridan ishonchlilik darajasi va bajarilish murakkabligi bilan farqlanadi.
Tros uchlarini birlashtirilishning eng ishonchli yo‘li halqa hosil qilish usuli, bu ularni o‘zaro o‘rish usuli hisoblanadi. O‘ralgan uchastka qismining mustahkamligi butun tros mustahkamligiga teng bo‘lishi kerak. Odatda diametri bir xil troslar bir-biriga o‘riladi. Konstruksiyada shunga alohida e’tibor berish kerakki, o‘ralgan uchastka uzunligi trosning diametridan kam bo‘lmasligi darkor.
Troslarni o‘rish uning ikkita tolalar qismini bittasining ostiga qo‘yib o‘rash yo‘li bilan amalga oshiriladi. Buning uchun tros mayda tolalarga yoyiladi va uning markazida kesib bog‘lanadi. Alohida tolalarining va tros o‘rami yoyilishini chegaralash uchun har bir ichidan 0,5-0,7 m uzunlikda ingichka, yumshoq sim bilan siqib bog‘lanadi (4.5-rasm).

4.5-rasm. To‘g‘ri uchastka va halqa (sirtmoq) oldida troslarni o‘rish sxemasi
Bir-birining orasiga kirgizib o‘rish jarayoni maxsus asbob (bigiz, ambir, razvodka, o‘rash va boshqalar) yordamida bajariladi. Maxsus dastgohlar ushbu jarayonni mexanizasiyalash imkonini beradi. Trosning o‘rilgan uchastkalari zich qilib 1-2 mm li yumshoq sim bilan aralashtirib o‘raladi. Troslar oson ajraluvchi qilib birlashtirish talab qilinganda, ularning uchlari po‘lat qisqichlar yordamida mahkamlanadi (4.6 - rasm).