4-bob. Umumiy montaj ishlarida ishlatiladigan yuk ko‘tarish mashinalari

4.3.Po‘lat simli arqon (tros)lar

Ko‘p marta cho‘zilib, so‘ngra termik va kimyoviy ishlov berilgan yaltiroq yoki ruxlangan po‘lat simlardan (diametri 0.2 dan 3mm) eshilgan arqon po‘lat simli arqon deyiladi. Bu arqonlarning mustahkamlik chegarasi 1600... 2600 MPa bo‘ladi. Po‘lat simli arqonlar har biri po‘lat simlar 2 dan (4.4-rasm) tarkib topgan o‘rimlar 1 dan to‘qilgan. O‘rimlar kanop o‘zak 3 atrofiga yoki o‘rimlarning o‘zidan yumshoqroq po‘lat simdan qilingan o‘zak atrofiga o‘raladi. Yuk ko‘taruvchi mashinalarda ko‘pincha qo‘sh o‘rimli arqonlar ishlatiladi: avval po‘lat simlar markaziy sim atrofida eshiladi, so‘ngra o‘rim o‘zak atrofida eshilib, po‘lat simli arqon hosil qilinadi.
Arqondagi po‘lat simlar va o‘rimlar soni har xil bo‘ladi. Ammo yuk ko‘taruvchi mashinalarda asosan 6 o‘rimli arqonlar ishlatiladi. Ulardagi o‘rimlar ichidagi po‘lat simlar soni 19 va 37 ta bo‘ladi. 8 o‘rimli po‘lat arqonlar kranlarda va ko‘targichlarda kichik diametrli barabanlar va shkivlar ishlatilganda qo‘llaniladi. Ko‘p qavat arqon o‘raladigan barabanlarda ular ishlatilmaydi.
Po‘lat arqonlar bir tomonlama va ayqash qilib eshilishi mumkin. Bir tomonlama eshilganda har qaysi tola va arqonni eshish yo‘nalishi bir xil bo‘ladi. Unday po‘lat arqonlar kam yeyiladi va egiluvchanroq bo‘ladi, ammo kuch (nagruzka) ostida osongina bo‘shaladi. Ayqash eshilgan po‘lat arqonda o‘rimdagi simlar va arqondagi o‘rimlar yo‘nalishi qarama-qarshi bo‘ladi, bunday arqonlar tezda bo‘shab ketmaydi. Arqonlarning o‘rimlari bir xil diametrli (kesim normal strukturali) yoki har xil diametrli (kesim aralash strukturali) simlardan eshilishi mumkin. Bunda katta diametrli simlar arqonning sirtida joylashadi. Kesimi aralash strukturali arqonlarni tayyorlash ancha murakkab, lekin ular egiluvchanroq va tashqi qatlamlari ishqalanishga chidamliroq bo‘ladi.
Arqon simlar to‘plamidagi simlarning bir-biriga o‘ralish turiga qarab: chiziqli-urinmali-LK (CHU), nuqtali - urinmali TK (NU), nuqtali va chiziqli - urinmali -TVK (NCHU) arqonlarga bo‘linadi.
Arqon tayyorlashda o‘rimning alohida qatlamlari uchun bir xil diametrli simlar B harfi bilan belgilanadi. CHunonchi,CHU-B; LK-O;qatlamlarning ustki qatlami uchun 2 xil diametrli simlar X harfi bilan belgilanadi.